Πως οι Εκκλησίες Κωδικοποίησαν Αρχαίους Ναούς
Γράφει ο Σπύρος Μακρής
Αν καθίσουμε με προσοχή και ερευνήσουμε τα ονόματα των εκκλησιών που είναι χτισμένα πάνω σε αρχαία ιερά, θα διαπιστώσουμε εύκολα, πως σε πληθώρα των περιπτώσεων, αυτοί που ονόμασαν τις εκκλησίες αντιστοίχισαν το όνομα που ήταν αφιερωμένος ο αρχαίος ναός με τον χριστιανικό άγιο που έχτισαν από πάνω του.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η αντικατάσταση του ονόματος αρχαίου ναού, από Δήμητρα Χθονία σε Άγιο Δημήτριο. Όπου δηλαδή υπάρχει εκκλησία του Αγίου Δημητρίου, στο ενενήντα τις εκατό των περιπτώσεων, έχει χτιστεί πάνω σε αρχαίο ναό της Δήμητρα Χθονίας.
Το ίδιο συμβαίνει με τα πιο πολλά εκκλησάκια του προφήτη Ηλία που έχουν «αντικαταστήσει» τους αρχαίους ναούς του Απόλλωνα Ηλίου. Ή ακόμα και τα εκκλησάκια του Αγίου Γεωργίου έχουν πάρει τη θέση ναών και ιερών του Δία.
Διαβάστε επίσης: Γιατί χτίστηκαν εκκλησίες πάνω σε αρχαίους ναούς
Γιατί το χριστιανικό ιερατείο προέβη σε αυτή την πράξη
Το χριστιανικό ιερατείο προέβη σε αυτή την πράξη διότι σκέφτηκε ότι θα ήταν ευκολότερο στον «απλό» θρησκευόμενο, να περάσει από την μία θρησκεία στην άλλη – εξάλλου ας μην ξεχνάμε ότι ο χριστιανισμός επιβλήθηκε επί ποινή θανάτου.
Είναι δηλαδή ευκολότερο σιγά-σιγά να μεταπηδήσεις από την λατρεία της Δήμητρας στην λατρεία του Αγίου Δημητρίου, απ’ ότι να λατρέψεις ένα ξένο και δυσκολοπρόφερτο εβραϊκό όνομα π.χ. Αμβακούμ.
Κατά συνέπεια, η μία γενιά με την άλλη θα ξεχνούσε την Δήμητρα Χθονία και δεν θα έμενε στην μνήμη της επόμενης, παρά μόνο ο Άγιος Δημήτριος.
Διαβάστε επίσης: Εκκλησίες πάνω σε αρχαία ιερά της Αττικής
Υπάρχουν και ειδικά κωδικολόγια
Βέβαια, αυτή η αντικατάσταση είναι αρκετά «αθώα» και επιφανειακή. Αρκετές από τις ονομασίες των εκκλησιών είναι ειδικά κωδικολόγια και επισημαίνουν κάτι το πολύ ιδιαίτερο και σημαντικό, που όμως πρέπει να μείνει μυστικό και κρυφό από τον πολύ κόσμο.
Για παράδειγμα οι περισσότερες εκκλησίες του Αγίου Πέτρου είναι κωδικοί που σχετίζονται με κάποιο «ειδικό» πέτρωμα ή ορυκτό στο υπέδαφος της εκκλησίας –πρώην αρχαίου ναού- με κάποιο πολύτιμο, ημιπολύτιμο λίθο ή ακόμα και «μαγικό» ή «μυθικό» λίθο.
Συνήθως πρόκειται για Ερμές, λίθους του Απόλλωνος Αυγιέου, ομφαλούς όπως πχ των Δελφών και διάφορες άλλες περιπτώσεις. Αν και «ειδωλολατρικής» προέλευσης, η εκκλησία τους κρατά καλά φυλαγμένους στους κόλπους της.
Ο λόγος που το έκαναν αυτό είναι γιατί πιθανόν να θεωρούν πολύτιμους τους λίθους, για να απομακρύνουν τους λάτρεις από την παράδοσή τους, αλλά πιθανόν και γιατί μπορεί να θεωρούσαν ότι έκρυβε κάποια δύναμη την οποία έπρεπε να κρύψουν ή/και να οικειοποιηθούν.
Ένα παράδειγμα οικειοποίησης είναι αρχαίες ιαματικές πηγές της θεάς Αρτέμιδος ή άλλες που στάζουν χωνευτικό ή ευωδιαστό νερό τα οποία έχουν μετατραπεί σε άγιο ή θαυματουργό νερό κάποιου χριστιανικού αγίου.
Διαβάστε επίσης: Τι Συμβολίζει το Εβραϊκό Κιπά. Γιατί οι Χριστιανικές Εκκλησίες μοιάζουν να το χρησιμοποιούν
Παρέμβαση σε κάποια πύλη, είσοδο, σπηλιά
Οι εκκλησίες με την ονομασία Κοίμηση της Θεοτόκου πιθανότατα κωδικοποιούν την παρέμβαση του ιερατείου σε κάποια πύλη, είσοδο, σπηλιά κλπ που «κοίμισαν», δηλαδή, σφράγισαν και απομόνωσαν την όποια είσοδο από το ευρύ κοινό, με σκοπό τον αποκλεισμό της αρχαίας λατρείας. Αυτό ενδεχομένως το έκαναν για προσωπική εκμετάλλευση ή για άλλους λόγους.
Μια διαφορετική σημασία έχουν οι εκκλησίες Παναγία η Τρυπητή στο Αίγιο, Παναγία η Εκατονταπυλιανή στην Πάρο, Παναγία η Παραπορταριανή στην Μύκονο, η μονή Μέγα Σπήλαιο στα Καλάβρυτα κλπ.
Όλες υποδηλώνουν πως βρίσκονται επάνω ή δίπλα σε ανοίγματα από σπηλιές, οι οποίες ναι μεν δεν έχουν σφραγιστεί, αλλά και πάλι οι περισσότερες δεν δίνουν προσβάσεις για το κοινό.
Διαβάστε επίσης: Γιατί οι Έλληνες αποκαλούνται Δούλοι στην Εκκλησία
Εκκλησίες που συνδέονται με τα έγκατα της γης
Χαρακτηριστικό είναι πάντως το σφράγισμα του σπηλαίου στο Μέγα Σπήλαιο από ένα Δράκο, για να προφυλάσσει τους πιστούς από τα πονηρά πνεύματα που ανά πάσα στιγμή μπορεί να βγουν από τα έγκατα της γης! Αυτό υποδηλώνει πολλά άλλα πράγματα, όπως την θεωρία της Κούφιας Γης.
Με σπηλιές, άλλου είδους, συνδέονται και οι εκκλησίες που έχουν το όνομα της Αγίας Παρασκευής και που σημαίνει ότι το κτίριο βρίσκεται «παρά Εκάβης» ή σχετίζεται με το όνομα των Καβείρων. Η σύνθεση των λέξεων οδήγησε στην Παρασκευή, ή πολύ απλά συνδύασαν το όνομα αυτό με τις συγκεκριμένες σπηλιές, λόγω της ομοιότητας των ονομάτων.
Και στις δύο περιπτώσεις, η Εκάβη και οι Κάβειροι υπονοούν υποχθόνιους θεούς που βγαίνουν μέσα από την γη, ή μέσα από σπηλιές,. Γι’ αυτό και στην συγκεκριμένη είσοδο χτίζεται σαν «τάπα» μία εκκλησία κάποιας Αγίας Παρασκευής.
Το γεγονός, πάντως, ότι πολλές εκκλησίες και όχι μόνο αυτές που αναφέραμε σαν παραδείγματα, βρίσκονται πάνω ή δίπλα σε σπηλιές, δημιουργεί αυτόματα την απορία του τι άλλο μπορεί να κρύβουν αυτά τα μυστικά περάσματα καθώς και που αλλού μπορεί να οδηγούν…
diadrastika / Image by sonerbakir from depositphotos.com
