Πίστευε και μη ερεύνα: Η προέλευση και η σημασία που διχάζει πολύ κόσμο
«Πίστευε Και Μη Ερεύνα». Μία φράση που πολλοί την χρησιμοποιούν χωρίς να γνωρίζουν ακριβώς την προέλευσή της, ούτε για ποιό λόγο ειπώθηκε και από ποιόν. Άλλοι θεωρούν ότι υπάρχει κάπου στα Ευαγγέλια και την αποδίδουν στον Ιησού Χριστό. Ωστόσο, οι περισσότεροι την χρησιμοποιούν με δύο τρόπους, αλλάζοντας απλά θέση σε ένα κόμμα:
α) «Πίστευε, Και Μη Ερεύνα» που σημαίνει να πιστεύεις αλλά χωρίς να ερευνάς
β) «Πίστευε Και Μη, Ερεύνα» δηλαδή να ερευνάς, είτε πιστεύεις σε κάτι είτε όχι. -d-
Γ’ Οικουμενική Σύνοδος, Έφεσος 431μ.Χ
Θεοδότου Επισκόπου ‘Αγκύρας, Λόγος εις την Γέννησιν του Σωτήρος Ιησού Χριστού.
Ομολογώ τοιγαρούν τόν αυτόν θεόν καί άνθρωπον, θεόν μέν πρό αιώνων, άνθρωπον δέ γενόμενον εκ τού τόκου αρξάμενον, ου δύο, αλλ’ ένα, ου φραζόμενον ως ένα, διττόν δέ επινοούμενον: ουδέ γάρ μάχεσθαι δεί τώι λόγωι τήν έννοιαν. ου νοούμεν δύο, ομολογούμεν δέ ένα:
τό γάρ οικονομίαι καί θαύματι συνημμένον ουδέ λόγος διίστησιν ουδέ έννοια. ει δέ τις επινοίαι διαστήσειε τό συνημμένον, διαλελυμένον ενόησε καί ψευδής η έννοια γίνεται, διαστήσασα <δηλονότι> τό συνημμένον αεί. δεί ούν συνομολογούσαν έχειν τώι λόγωι τήν έννοιαν. ένα λέγεις Χριστόν, τόν αυτόν θεόν καί άνθρωπον; ουκούν ένα καί νόει. ει δέ λέγεις μέν ένα, επινοείς δέ δύο, τώι λόγωι σου πολεμούσαν έχεις τήν έννοιαν. μή ούν λέγε δύο διαφοράι τινι διιστάμενα. ει γάρ ενοίς τώι λόγωι, μή τέμηις τήι εννοίαι:
ει δέ τέμνεις ταίς εννοίαις, τήν ένωσιν ήρνησαι. μή ούν πρός φύσεις διισταμένας καταγάγηις τόν λογισμόν, θεού τήν άκραν θαυματουργήσαντος ένωσιν. πίστευε τώι θαύματι καί μή ερεύνα λογισμοίς τό γενόμενον. μή καταλύσηις τό θαύμα, ευρείν τόν λόγον φιλονεικών: ου γάρ μένει τό θαύμα ού ο λόγος γνωρίζεται. ει τού γενομένου γνώριμος ο λόγος, ουκέτι σημείον ουδέ θαύμα τό γεγονός:
ει δέ σημείον καί θαύμα, καταλιπών λογισμούς τήν πίστιν ανάλαβε, ομολογών ένα κύριον ‘Ιησούν Χριστόν καί θεόν καί άνθρωπον τόν αυτόν ουδέ επινοίαις ουδέ λογισμοίς διιστάμενον, ίνα μή τά ενωθέντα λογισμοίς διαστήσαντες οικονομίαν σωτήριον αρνησώμεθα. ει γάρ ένωσις θεού καί ανθρώπου διά τής οικονομίας γνωρίζεται, ο τήν ένωσιν διαστήσας τήν οικονομίαν ηρνήσατο. πιστεύσωμεν ούν τής οικονομίας τοίς θαύμασιν, ίνα πιστευθείς ο Χριστός τοίς ομολογούσι ταύτην τήν χάριν βασιλείαν ουρανών δωρήσηται, ής γένοιτο πάντας ημάς επιτυχείν χάριτι τού Χριστού, ώι η δόξα εις τούς αιώνας.(PG migne,τομος 77,σελ. 1368)
Συγκεκριμένα στην Γ´ Οικουμενικη Σύνοδο τής Εφέσου το 431 ο Επισκόπος Αγκύρας Θεόδοτος είπε την φράση: ”Πίστευε τω θαύματι και μη ερεύνα λογισμοίς το γενόμενον”, δηλαδή: ”Να πιστεύεις το θαύμα χωρίς να το ψάχνεις με τη λογική”
Αυτή η περιβόητη πρόταση ειπώθηκε στην διαμάχη που υπήρχε με τον αιρετικό Νεστόριο και την αίρεση του Νεστοριανισμού, η οποία περιγράφει το δόγμα σύμφωνα με το οποίο ο Ιησούς Χριστός υπήρξε ως δύο πρόσωπα, ο άνθρωπος Ιησούς και ο θεϊκός Γιος του Θεού ή Λόγος, και όχι ως εννιαίο πρόσωπο.
Σημαντικό εδώ είναι να τονίσουμε ότι η συγκεκριμένη φράση του Θεόδοτου που διαστρεβλώθηκε απο πολλούς αργότερα αφορά ΜΟΝΟ το συγκεκριμένο θαύμα δηλαδή το ότι ο Θεανθρώπος Χριστός ήτανε ένα εννιαίο πρόσωπο και όχι δύο, το πως μπορεί να συμβαίνει αυτό δεν χωράει στην ανθρώπινη λογική απλά πρέπει να το πιστέψεις και αυτό διατύπωσε ορθά ο Επίσκοπος Θεόδοτος.
Το γεγονός δε αυτό βρίσκεται σε απόλυτη αρμονία και με την επίσημη θέση τής Ορθόδοξης πίστης σύμφωνα με την οποία το ”Πίστευε, και μη ερεύνα” ισχύει αποκλειστικά και μόνο για το μυστήριο τής Τριαδικής θεότητας αφού είναι φύσει αδύνατον να το κατανοήσει κανείς με μοναδικό εφόδιο την πεπερασμένη ανθρώπινη λογική.
Η επίμαχη φράση αποτελεί ”συντομευμένη” μορφή τού Πίστευε και μη ερεύνα τα της πίστεως φράση τής Πατερικής Παράδοσης μας που δηλώνει ότι τα ζητήματα τής πίστεως μας στο μέγα Μυστήριο της Τριαδικότητας του Θεού δεν ερμηνεύονται με τον ορθολογισμό, η φράση παρανοήθηκε και στη συντομευμένη της μορφή χρησιμοποιήθηκε ως δογματική απαγόρευση τής έρευνας γενικότερα, κάτι τελείως λανθασμένο τελικά!!
forum.christian-orthodox.gr μέσω truthison.com
Η θεολογική τεκμηρίωση τού χριστιανικού δόγματος «Πίστευε και μη ερεύνα»
«Νήφε και μέμνησο απιστείν» (Να παραμένεις νηφάλιος και να θυμάσαι να δυσπιστείς).
Επίρμαχος
Συχνά, τόσο οι απολογητές, όσο και αρκετοί πιστοί, αμφισβητούν την ύπαρξη τής δογματικής έκφρασης -και ταυτόσημης τής τυφλής πίστης- «Πίστευε και μη ερεύνα», στα «ιερά» κείμενα τού Χριστιανισμού. Ο δε θεολόγος και καθηγητής Φιλοσοφίας, Χρήστος Γιανναράς, υποστηρίζει πως η συγκεκριμένη έκφραση αποτελεί «ένα σύνθημα άγνωστης προέλευσης» (Αλφαβητάρι τής πίστης, σελ. 25).
Επειδή λοιπόν, οι Ιουδαιοχριστιανοί στην προσπάθειά τους να θολώσουν τα νερά, όταν δεν παίζουν με τα κόμματα για να δώσουν το επιθυμητό σ’ αυτούς νόημα («Πίστευε και μη, ερεύνα»*), αντιπαραβάλλουν την ρήση «Ερευνάτε τας γραφάς»** (Κατά Ιωάννην, 5: 39), ως ακλόνητο θεολογικό επιχείρημα προτροπής προς στην έρευνα (λες και η εβραϊκή Βίβλος είναι το μοναδικό πεδίο έρευνας στον κόσμο), θα κάνουμε αυτό ακριβώς που προτείνουν: Θα ερευνήσουμε «τας γραφάς» και τα «πατερικά» κείμενα (εκτός κι αν τα «πατερικά» κείμενα απορρίπτονται κατά περίπτωση), για να δούμε αν τεκμηριώνεται ή όχι το «Πίστευε και μη ερεύνα»…
[* Το ρήμα «Πίστευε» έχει προστακτικό τόνο και η διάζευξη που επιχειρείται με την τοποθέτηση τού κόμματος μετά το «μη», είναι συντακτικά αδόκιμη. Θα έπρεπε να είναι «Πιστεύεις ή μη, ερεύνα». Βέβαια, το λάθος αυτό, δεν γίνεται μόνο από τούς απολογητές…]
[** Το ρήμα «Ερευνάτε» δεν έχει προστακτικό τόνο, αλλά γίνεται απλά μια διαπίστωση, η οποία καθίσταται σαφής με την ανάγνωση και τού υπόλοιπου κειμένου: «Ερευνάτε τις γραφές, επειδή εσείς νομίζετε ότι μέσα σ’ αυτές έχετε αιώνια ζωή…».]
«Να εμπιστεύεσαι τον Κύριό σου με όλη σου την καρδιά και να μη στηρίζεσαι στη δική σου κατανόηση».
(Παροιμίες, 3: 5)
«Μακάριοι όσοι δεν είδαν, και πίστεψαν».
(Κατά Ιωάννην, 20: 29)
«Περπατάμε με βάση την πίστη, όχι με βάση τα όσα βλέπουμε».
(Προς Κορινθίους Β’, 5: 7)
«Πίστευε τω θαύματι και μη ερεύνα λογισμοίς το γενόμενον».
(Επίσκοπος Αγκύρας, Θεόδοτος – Γ’ Οικουμενική Σύνοδος, «Εις την γένναν τού Σωτήρος», Έφεσος 431)
«Πίστευε εις πατέρα, μη ερευνήσεις δε το πράγμα».
(Αθανάσιος Θεολόγος, «Quaestiones ad Antiochum»)
«Πιστευέτω και μη λεγέτω: “Διά τι ούτως και μη ούτως;”. Ίνα μη τοιαύτα διαλογιζόμενος, άρξηται με λετάν και λέγειν: “Πού ουν έστιν ο Θεός, και πώς έστι;”».
(Αθανάσιος Θεολόγος, «Epistulae quattuor ad Serapionem»)
«Πιστεύω, ουκ ερευνώ… Ου διώκω το ακατάληπτον… Ου μετρώ το αμέτρητον…».
(Ιωάννης Χρυσόστομος, «Εις την παραβολήν περί συκής»)
«Πίστει δέξαι, άνθρωπε, και μη αμφέβαλλε τοις λογιζομένοις, μη αμφίβαλλε τοις παρὰ τών πατέρων δεδοκιμασμένοις, αλλὰ φοβού, και ανεξετάστως πίστευσον. Μάλλον μεν ουν πίστευε, και μη πολυπραγμόνει».
(Ιωάννης Χρυσόστομος, «Oratio de hypapante»)
«Πίστευε, μη ερευνών…».
(Εφραίμ ο Σύρος, «Περί τούς καταζητούντας τού Υιού την φύσιν»)
«Πίστευσον αδιστάκτως…».
(Όσιος Ισαάκ ο Σύρος, «Λόγος Γ’: Περί αναχωρήσεως»)
Επιπροσθέτως, από τα πρωτοχριστιανικά χρόνια, το δόγμα αυτό είναι γνωστό και το επιβεβαιώνει σχολιάζοντάς το αναλόγως και ο Έλληνας φιλόσοφος Κέλσος στο «Κατά χριστιανών» («Μη εξέταζε, αλλὰ πίστευσον»), το οποίο παράθεσε ο χριστιανός απολογητής Ωριγένης στο «Κατά Κέλσου».
pare-dose.net / Image by charlotte_202003 from Pixabay
