Αη Βασίλης. Η σκοτεινή πλευρά της προέλευσής του
Γράφει ο Σπύρος Μακρής
περιεχόμενο σχολιασμού, με στοιχεία δημιουργικής γραφής
Αν σας λέγαμε ότι υπάρχει κάποιος που κυκλοφορεί μόνο τις νύχτες, μπαίνει κρυφά στα σπίτια απρόσκλητος, σας παρακολουθεί τις ώρες που κοιμάστε, δεν κυκλοφορεί ποτέ την ημέρα σαν να απεχθάνεται το φως της, ότι του αρέσουν τα κρύα κλίματα, ότι είναι περισσότερο λευκός-χλωμός από έναν συνηθισμένο άνθρωπο, ότι έχει και ελέγχει μικρότερα ανθρωπάκια τα οποία μεταχειρίζεται σαν μικρούς σκλάβους, ότι έχει κάποιες υπερφυσικές δυνάμεις π.χ. να κινείται πολύ γρήγορα-αστραπιαία, ότι δεν πεθαίνει αλλά ζει στους αιώνες έχοντας πάντα την ίδια ηλικία, ότι έχει μία εμμονή με τα παιδιά… Πού θα πήγαινε το μυαλό σας; Σίγουρα, δεν θα πήγαινε στον Άγιο Βασίλη.
Κι όμως, όλα τα παραπάνω χαρακτηριστικά και οι ιδιότητες είναι αυτού με την κόκκινη στολή, την λευκή γενειάδα, του πάντα χαμογελαστού, που κουβαλάει τον σάκο με τα δώρα, που ταξιδεύει αστραπιαία πάνω σε έλκηθρο το οποίο σέρνουν τάρανδοι και που, ως γνωστόν, αποτελεί σήμερα σε παγκόσμια κλίμακα (ακόμα και σε μη χριστιανικές χώρες) τον πλέον αγαπημένο ήρωα ή άγιο των παιδιών. Ωστόσο, επειδή, όπως θα διαπιστώσατε, υπάρχει κάτι ύποπτο με την παραπάνω περιγραφή, σκεφτήκαμε να εξετάσουμε το πώς «γεννήθηκε» και εμπνεύστηκε η φιγούρα του Άη-Βασίλη ήδη από τον 16ο αιώνα. Μελετώντας την ιστορία, κυρίως, του Santa Claus, πριν γίνει σπόνσοράς του η Coca Cola (ή το αντίθετο) το 1931, βρίσκουμε τα παρακάτω, σύμφωνα με διάφορες παραδόσεις οι οποίες διαθέτουν πολλά και αρκετά σημεία τα οποία συνδυάζονται και αλληλοσυμπληρώνονται:
Στα προχριστιανικά χρόνια η καταγωγή του εστιάζεται στον Νορβηγικό θεό Όντιν με το άσπρο γένι του. Ο Όντιν κάθε χρονιά έκανε ένα κυνηγετικό πάρτι για τους άλλους θεούς. Καθώς κυνηγούσε με το άλογό του Sleipnir, τα παιδιά άφηναν καρότα και ζάχαρη, στις μπότες τους, δίπλα στο τζάκι, για τον Sleipnir. Ο Όντιν για να τα ευχαριστήσει τους άφηνε διάφορα δώρα. Οι ρίζες της παράδοσης αυτής πέρασαν στο Βέλγιο, την Γερμανία και σιγά-σιγά σε ολόκληρο τον κόσμο, διαφοροποιημένες σε κάθε μέρος. Η έμπνευση του Santa Claus ήταν ο Saint Nicolas, με έδρα την Ιταλία, ο οποίος έζησε τον 4ο αιώνα και έγινε γνωστός για τα δώρα που έδινε, κυρίως, σε παιδιά, ή προίκες σε θυγατέρες.
Παράλληλα, όμως, υπάρχει και μία άλλη παράδοση. Αυτή μας λέει πως υπήρχε και μία δαιμονική φιγούρα που την έλεγαν Krampus. Ο Krampus, λοιπόν, έμπαινε στα σπίτια από την καμινάδα και σκότωνε τα παιδιά που ζούσαν εκεί. Ένας άγιος άνθρωπος (ο Saint Nicolas) έπιανε τον Krampus και αφού τον υπέτασσε με μαγικά κόλπα, τον ανάγκαζε να γυρίσει πίσω στα σπίτια και ως τιμωρία για τις πράξεις του, να αφήνει κάποια δώρα. (Αλήθεια, πως μπορεί μία δολοφονία παιδιού να εξιλεωθεί με δώρα;) Τι έγινε μετά;
Μία εκδοχή λέει ότι η τιμωρία του Krampus κρατάει αιώνια και γι’ αυτό χαρίζει δώρα κάθε χρόνο. Μία άλλη εκδοχή, θέλει τον Krampus να σιχάθηκε τόσο πολύ τον εαυτό του επειδή έκανε αυτές τις αγαθοεργίες ώστε προτίμησε να γυρίσει στην κόλαση, αφήνοντας τον Άγιο (Saint Nicolas) να μοιράζει εκείνος δώρα. Η τρίτη, όμως εκδοχή είναι και η πιο ενδιαφέρουσα: θέλει τον Krampus να έβαλε μυαλό από την τιμωρία του, τόσο που έγινε άλλος άνθρωπος και μεταμορφώθηκε στον γνωστό σε όλους μας Santa Claus. Ο φήμη του «δαίμονα» Santa Claus, ο οποίος μπαίνει κρυφά στα σπίτια και ξεκοιλιάζει παιδιά, φαίνεται να ξεκινάει τον 16ο αιώνα.
Με πληροφορίες και πηγές που προέρχονται από εγκυκλοπαίδειες, λεξικά και διάφορα αξιόλογα συγγράμματα μαθαίνουμε πως η αγγλική εγκυκλοπαίδεια Μπριτάνικα του 99, αναφέρει ότι ο Santa Claus επινοείται τον 19ο αιώνα και προέρχεται από τον Sinterklaas, έναν γέρο-μάγο που τιμωρούσε τα κακά παιδιά και επιβράβευε μόνο τα καλά. Αυτός ο «μύθος» ισχύει γενικότερα σε Γερμανία, Ολλανδία, Αυστρία, Βοσνία και οι εκάστοτε φιγούρες μοιάζουν πολύ αναμεταξύ τους: και ως προς την συμπεριφορά και ως προς το ντύσιμο.
Όμως τα ονόματα που έχουν αυτές οι παραδόσεις για τον αντίστοιχο Αη Βασίλη τους ή τους βοηθούς του (Dark Helper, Black Pete, Pelze-Nicol, Knecht Rupprecht, Schimmelreiter, Klapperbock κλπ), σχετίζονται ή ταυτίζονται με δαίμονες, με σκοτεινές φιγούρες, ακόμα και με τον ίδιο τον Σατανά. Αυτοί οι «Αγιοβασίληδες» το μόνο που θέλουν και επιζητούν, είναι το κακό. Το κακό των παιδιών. Και πάντα ψάχνουν αφορμή για να τιμωρήσουν και να βασανίσουν, παρά να δώσουν δώρα.
Όλοι αυτοί (dark Helper, κλπ) στις περισσότερες των περιπτώσεων είναι βοηθοί του Saint Nicolas ή ο ακόμα και ο ίδιος ο Saint Nicolas (δηλαδή ο Άη Βασίλης). Μάλιστα, αν το ψάξουμε λίγο ακόμα περισσότερο, θα διαπιστώσουμε με έκπληξη πως το ίδιο το χαιδευτικό όνομά του «Nick» είναι συνώνυμο του Σατανά («Old Nick» αποκαλούσαν τον «Devil», δηλαδή τον Διάβολο, με προφανείς συγγενικές ρίζες από το γερμανικό Nikken που έχει και πάλι την ίδια σημασία.
Αυτό που θα έπρεπε να μας θορυβεί περισσότερο απ’ όλα είναι πως όλες αυτές οι παραδόσεις, οι οποίες έχουν τόσα πολλά κοινά μεταξύ τους, έχουν ένα ακόμα: πως ο Santa Claus ήταν ένας Σκοτεινός, ο οποίος πάντα μπαίνει ύπουλα και κρυφά στα σπίτια δελεάζοντας με δώρα μικρά παιδιά προκειμένου να ικανοποιήσει τις σκοτεινές ορέξεις του…
Δεν ξέρουμε ποιες ακριβώς μπορεί να είναι αυτές, αλλά μπορούμε να υποθέσουμε όταν αντιληφθούμε ότι το φοβερότερο απ’ όλα είναι πως οι μικροσκοπικοί βοηθοί του Santa Claus, τα ξωτικά (elves) σύμφωνα με εγκυκλοπαίδεια μαγείας (Rosemary Ellen Guiley, The Encyclopedia of Witches and Witchcraft, p. 116) είναι σε θέση να πίνουν αίμα, όπως ακριβώς οι βρικόλακες, ενώ σύμφωνα με την Blavatsky (Isis Unveiled, Vol I, p. 262) είναι ασώματα πνεύματα.
Μάλιστα, το όνομα Claus προέρχεται από το αρχαίο αγγλικό «hoof-claws» που σημαίνει «οπλή-νύχια». Και αναρωτιόμαστε, μήπως με το συγκεκριμένο νύχι κόβει ο Santa Claus την αρτηρία στον λαιμό των ανθρώπων και μετά τους ρουφάει το αίμα; Έτσι έκανε απέθαντα τα παιδιά-ξωτικά που τον βοηθούν; Με ανάλογο τρόπο έγινε και ο ίδιος… βρικόλακας;
Γι’ αυτό, άραγε, μπαίνει πάντα κρυφά στα σπίτια; Διότι, σύμφωνα με τον νόμο των βρικολάκων, σε έναν βρικόλακα δεν επιτρέπεται να μπει σε σπίτια ανθρώπων αν δεν τους το ζητήσουν… Οι πληροφορίες από δω και πέρα είναι πολύ συγκεχυμένες. Ίσως, διότι κανείς δεν έζησε για να μας πει περισσότερα…
diadrastika / Image by Thomas Wolter from Pixabay
