Ζέα ή Ζειά. Το δημητριακό των αρχαίων Ελλήνων. Οι θεωρίες της απαγόρευσής της και ότι αυξάνει τη νοημοσύνη
Γράφει ο Σπύρος Μακρής
Η Ζέα ή Ζειά ως δημητριακό των αρχαίων Ελλήνων
Η Ζέα ή Ζειά – στις μέρες μας γνωστή και ως Triticum dicoccum – είναι ένα από τα παλαιότερα δημητριακά που γνώρισε ο άνθρωπος και ήταν βασικό συστατικό της διατροφής των αρχαίων Ελλήνων.
Δείγματά του βρέθηκαν σε ανασκαφές προϊστορικών οικισμών στην Ελλάδα, υποδεικνύοντας ότι υπήρξε βασική τροφή της περιοχής εδώ και χιλιάδες χρόνια.
Διαβάστε επίσης: Τι Έτρωγαν οι Αρχαίοι Έλληνες, πρωί, μεσημέρι, βράδυ
Το δημητριακό έχει αναφερθεί ως Zia, Bryza, Emmer και ντίνκελ, μεταξύ άλλων ονομάτων. Παρά την ιστορική της σημασία, η Ζέα ήταν σχετικά άγνωστη στους περισσότερους σύγχρονους Έλληνες μέχρι πρόσφατα.
Ωστόσο, έχει κερδίσει την προσοχή τα τελευταία χρόνια λόγω των πιθανών πλεονεκτημάτων για την υγεία και της μοναδικής γεύσης του. Θεωρώ ότι σε αυτό συνέβαλε και η ευρύτερη διάδοση μιας μεγάλης θεωρίας συνωμοσίας, την οποία θα δούμε στη συνέχεια.
Σύμφωνα με ορισμένους λεξικογράφους και σχολιαστές, η λέξη «ζωή» προέρχεται από τα σανσκριτικά και ορίζει το πρώτο δημητριακό που γνωρίζει ο άνθρωπος, το οποίο είναι η Ζέα. Αυτό το δημητριακό είναι πλούσιο σε μαγνήσιο και έχει χαμηλή περιεκτικότητα σε γλουτένη (αναλόγως την ποικιλία), καθιστώντας το μια υγιεινή διατροφική επιλογή.
Σύμφωνα με άλλες αναφορές η ονομασία Ζέα ή Ζειά, σχετίζεται άμεσα με τον μέγιστο θεό του Ολύμπου, τον Δία Ζευς, καθώς είναι προφανής ο συσχετισμός, τόσο ο ηχητικός όσο και ο ορθογραφικός. Όμως αυτή η εκτίμηση δεν είναι ιδιαίτερα αποδεκτή.
Χρήση στη διατροφή και τις τελετουργίες
Αν και δεν είναι αρκετά σαφές τι ονόμαζαν οι αρχαίοι Έλληνες Ζέα ή Ζειά κι αυτό μπορεί να ταυτιστεί και να ταυτοποιηθεί με σύγχρονες αντίστοιχες καλλιέργιες, έχουμε τα εξής:
Η Ζέα ή Ζειά (κάποια ποικιλία) είναι πιθανό να χρησιμοποιήθηκε όχι μόνο για διατροφικούς σκοπούς αλλά και σε αρχαιοελληνικές τελετουργίες και τελετές. Χρησιμοποιούνταν συχνά σε προσφορές προς τους θεούς και θεωρούνταν σύμβολο γονιμότητας και αφθονίας.
Η Ζέα χρησιμοποιήθηκε επίσης για την παραγωγή ψωμιού, που ήταν βασική τροφή στην αρχαία Ελλάδα. Τα δημητριακά αλέθονταν σε αλεύρι και ανακατεύονταν με νερό για να γίνει ζύμη, η οποία στη συνέχεια ψήθηκε σε ψωμί.
Διαβάστε επίσης: Τι Έτρωγε ο Στρατός του Μέγα Αλέξανδρου για Ενέργεια
Παρά την ευρεία χρήση της στην αρχαία Ελλάδα, η Ζέα αντικαταστάθηκε τελικά από άλλα δημητριακά, όπως το σιτάρι και το κριθάρι, στη σύγχρονη εποχή. Για ποιο λόγο;
Σύγκριση της Ζέας ή Ζειάς με άλλα δημητριακά της εποχής
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η Ζέα δεν θεωρείται ως μια υπερτροφή ή μια θαυματουργή θεραπεία, αλλά μάλλον ένα παραδοσιακό δημητριακό που αποτελεί μέρος της ελληνικής κουλτούρας και κουζίνας εδώ και χιλιάδες χρόνια.
Ενώ μπορεί να έχει κάποια οφέλη για την υγεία, όπως είναι ότι δεν περιέχει γλουτένη και είναι υψηλή σε πρωτεΐνη, ουσιαστικά θα πρέπει να καταναλώνεται ως μέρος μιας ισορροπημένης διατροφής και όχι ως θεραπεία, ή συμπλήρωμα διατροφής που αυξάνει την νοητική εγρήγορση, ότι προσφέρει μέγιστη πνευματική απόδοση, ή ότι αυξάνει τη νοημοσύνη.
Ποιος λέγεται ότι πρώτος απαγόρευσε τη χρήση της Ζέας ή Ζειάς
Όπως προείπαμε γύρω από την Ζέα ή Ζειά, έχει καλλιεργηθεί μια παράξενη θεωρία συνωμοσίας, ειδικά μετά το 2000. Υπάρχουν, λοιπόν, ισχυρισμοί ότι η χρήση της Ζέας ήταν απαγορευμένη στην αρχαία Ελλάδα – όπου συναντούμε και την πρώτη απαγόρευση.
Λέγεται ότι ο Πυθαγόρας, ο διάσημος Έλληνας φιλόσοφος και μαθηματικός, ήταν αυτός που απαγόρευσε τη χρήση της Ζέας. Οι λόγοι για την απαγόρευση δεν είναι απολύτως σαφείς και υπάρχουν διαφορετικές θεωρίες σχετικά με αυτό το θέμα.
Μια θεωρία προτείνει ότι ο Πυθαγόρας απαγόρευσε τη χρήση της Ζέας επειδή πίστευε ότι είχε αρνητική επίδραση στο μυαλό και το σώμα και θα μπορούσε να οδηγήσει σε ακάθαρτες σκέψεις.
Διαβάστε επίσης: Πυθαγόρας. Ο Έλληνας που Άλλαξε τον Κόσμο
Μια άλλη θεωρία προτείνει ότι η απαγόρευση οφειλόταν στην πεποίθηση ότι η κατανάλωση Ζέας συνδέθηκε με χαμηλότερη κοινωνική θέση. Ωστόσο, δεν υπάρχουν συγκεκριμένα στοιχεία που να υποστηρίζουν αυτές τις θεωρίες και ο πραγματικός λόγος της απαγόρευσης παραμένει άγνωστος – αν υπήρξε ποτέ απαγόρευση στα χρόνια εκείνα.
Η απαγόρευση στην σύγχρονη εποχή
Η ζέα – που για κάποιο επανήλθε στα ελληνικά σπιτικά, έρχεται να απαγορευτεί ξανά μόλις τον προηγούμενο αιώνα.
Υπάρχουν ισχυρισμοί ότι η Ζέα απαγορεύτηκε από την κυβέρνηση τη δεκαετία του 1950 λόγω της υποτιθέμενης ικανότητάς της να αυξάνει τη νοημοσύνη. Ωστόσο, δεν υπάρχουν επίσημα διαθέσιμα στοιχεία που να υποστηρίζουν αυτή τη θεωρία συνωμοσίας.
Λέγεται, ακόμα, ότι προς το τέλος του 1928 ό Ελευθέριος Βενιζέλος, έλαβε άνωθεν εντολή και κήρυξε τη Ζειά ως ζωοτροφή, επειδή αυτό έγραφαν τα λεξικά της εποχής. Σε μικρό χρονικό διάστημα η Ζειά εξαφανίστηκε από την αγορά.
Αυτή η απαγόρευση υποτίθεται πως επηρέασε τη θρεπτική αξία της ελληνικής διατροφής και – όχι μόνο υπήρξε απώλεια γνώσεων και παραδόσεων που σχετίζονται με την καλλιέργεια και την κατανάλωσή της – αλλά σταδιακά έκανε τους Έλληνες να εμφανίζονται με μειωμένη αντίληψη και πιο υπάκουοι.
Παρά την έλλειψη στοιχείων που να υποστηρίζουν τους ισχυρισμούς της απαγόρευσης της Ζέας, η ιστορία έχει γίνει μια ιδιαίτερα δημοφιλής θεωρία συνωμοσίας και η συζήτηση για την αυθεντικότητά της συνεχίζεται μέχρι σήμερα.
Ένας ακόμη λόγος που λέγεται ότι έλαβε χώρα η απαγόρευση είναι και η θεωρία που κυκλοφορεί σχετικά με τη Ζέα ή Ζειά και ισχυρίζεται ότι αυτό το αρχαίο δημητριακό απαγορεύτηκε από τις μεγάλες εταιρείες τροφίμων, καθώς θεωρήθηκε ως απειλή για τα κέρδη τους.
Διαβάστε επίσης: Πως “ατσάλωναν” οι Σπαρτιάτες το σώμα τους με συστατικά που μπορούμε να βάλουμε στην διατροφή μας
Ωστόσο, αν θέλουμε να κάνουμε μια αντικειμενική αξιολόγηση των παραπάνω παράξενων θεωριών περί των πνευματικών δυνατοτήτων και περί των απαγορεύσεων σχετικά με την Ζέα ή Ζειά, θα καταλήγαμε στο συμπέρασμα ότι, επίσημα, δεν υπάρχει επαρκής και αξιόπιστη επιστημονική απόδειξη για κάποια από τα παραπάνω, γι αυτό και όλα θεωρούνται και κατατάσσονται στις θεωρίες συνωμοσίας ή στους νεοελληνικούς διαδικτυακούς μύθους.
Επιπλέον, δεν γνωρίζουμε τι ακριβώς ήταν η Ζέα ή Ζειά των αρχαίων Ελλήνων, ούτε αν ταυτίζεται με το αντίστοιχο και κύριο δημητριακό που καλλιεργούταν στους Φαραωνικούς χρόνους, ούτε αν όλα αυτά μπορούν να ταυτιστούν με τα προϊόντα που στις μέρες μας συστήνονται και πωλούνται ως Ζέα ή Ζειά.
Νομίζω ότι αυτό από μόνο του, καταργεί κάθε είδους δημιουργίας θεωριών και υποθέσεων, αφού ουσιαστικά δεν υπάρχει αντικείμενο σύγκρισης.
με πληροφορίες από voltarakia.gr, holisticlife.gr, ellinikahoaxes.gr
diadrastika / Image by pictavio from Pixabay
