Ερμής ο Τρισμέγιστος: Η Πτώση του Ανθρώπου και οι 7 Συμπαντικοί Νόμοι
Ο Ερμής ο ψυχοπομπός είχε ταυτιστεί από τους αρχαίους Έλληνες με το Αιγυπτιακό θεό Θωθ (ή Τεούχ), καθώς και με τους θεούς Τατ και Αγαθοδαίμονα (ο τελευταίος παριστάνεται με την μορφή φιδιού και ταυτιζόταν επίσης με τον θεό Κνήφι).
Ο Θωθ ήταν μία σεληνιακή θεότητα και προστάτης – εμπνευστής του αλφαβήτου και εξ ου της σοφίας, των τεχνών, των επιστημών και του ορθού λόγου- σκέψης. Συμβόλιζε τη τάξη του σύμπαντος και την αρμονία του κόσμου. Ο Θωθ είχε την επονομασία Μέγας- Μέγας κι αυτός εικάζεται ότι είναι ο λόγος που ο εν συνεχεία εμφανιζόμενος ελληνοαιγυπτιακός Ερμής ονομάστηκε Τρισμέγιστος (=3 φορές μέγας).
Άλλοι το δικαιολογούν ισχυριζόμενοι την τριπλή ενσάρκωση του θεού. Σε όστρακο του 2ου αιώνα που βρέθηκε, βλέπουμε τον ιερέα του Θωθ ότι τον αποκαλεί επίσης τρισμέγιστο. Ένας από τους αρχικούς τόπους λατρείας του ήταν η Ερμούπολη.
Ο Ερμής Τρισμέγιστος από αρκετούς έχει θεωρηθεί ως μυθολογικό πρόσωπο. Οι αρχαίοι έλληνες πάντως ισχυρίζονταν ότι είχε βασιλεύσει στην Αίγυπτο στην απώτερη αρχαιότητα και κατά την ελληνιστική περίοδο θεώρησαν ότι ήταν ο συγγραφέας μίας σειράς σημαντικών κειμένων ( τα οποία αντιμετωπίστηκαν ως ιερά, γιατί πίστευαν ότι κατέγραφαν τα μυστικά του σύμπαντος), που είχαν να κάνουν με την αστρολογία, τον αποκρυφισμό και την μαγεία. Ήταν μία σειρά από 17 έργα, τα οποία ήταν εντόνως ηθικοπλαστικά, γραμμένα στην ελληνική και λατινική γλώσσα.
Πάνω σε αυτά τα κείμενα στηρίχτηκε το θρησκευτικοφιλοσοφικο συγκριτικό κίνημα του ερμητισμού, το οποίο ήταν ο συνδυασμός των φιλοσοφιών πολλαπλών σχολών, όπως του Πυθαγόρα, του Αριστοτέλη, του νεοπλατωνισμού, των στωικών, αλλά ακόμα και του Μανιχαϊσμού και του Ζωροάστρη. Είναι εξίσου πολύ πιθανό αρχικά να ήταν τα «προπαρασκευάστηκα μαθήματα» στην μύηση της αιγυπτιακής θρησκείας, η οποία είχε άμεση σχέση με την μαγεία, ιδιαίτερα ο ιερός ιερογλυφικός λόγος, ο οποίος θεωρούταν ότι μετέφερε τις ενέργειες- επιδράσεις των αντικειμένων που απεικόνιζε.
Όταν επήλθαν στην εξουσία οι Πτολεμαίοι ενδιαφέρθηκαν πολύ για την αιγυπτιακή θρησκεία και ζήτησαν να μεταφραστούν στα ελληνικά όλα τα ιερά αιγυπτιακά κείμενα ώστε να είναι ευκόλως κατανοητά από το ελληνικό κοινό.
Βέβαια ο ερμητισμός στην ουσία χωριζόταν σε δύο «ταχύτητες- επίπεδα»:
1) στο δημώδες, που σχετιζόταν με την πρακτική μαγεία, η οποία πάντα ήταν προσιτή για την μάζα των ανθρώπων, και
2) σε έναν ελιτιστικό μικρό κύκλο «εκλεκτών», που ασχολούντο με τα πιο εξειδικευμένα θέματα όπως την ιατρική, τα μαθηματικά, την βοτανολογία, την ορυκτολογία και την αστρολογία , καθώς και την επίδραση που είχαν όλα αυτά πάνω στον ανθρώπινο οργανισμό. Θεωρούσαν ότι ο αστρικός μακρόκοσμος επηρέαζε άμεσα και σε καθημερινή βάση οτιδήποτε υπάρχει μέσα στον φυσικό κόσμο. Όποιος, λοιπόν, μάθαινε τις αντιστοιχίες μεταξύ στους πλανήτες, τα φυτά, τα ορυκτά και πάει λέγοντας, θα μπορούσε να τις χρησιμοποιήσει υπέρ του. Επίσης, πίστευαν ότι εάν κάποιος ακολουθούσε τις πρακτικές- θεωρίες των κειμένων αυτών και προσφέροντας στους θεούς τις «θυσίες του λόγου», θα μπορούσε ο ίδιος να μεταμορφωθεί σε θεό.
Διαβάζοντας τα ερμητικά κείμενα βλέπουμε ότι ο Ερμής ο Τρισμέγιστος πίστευε ότι το σύμπαν έχει ένα κυκλικό σχήμα. Κάτω από την επίβλεψή του υπάρχουν οι 36 Δεκανοί (= Ωροσκόποι θεοί), οι οποίοι σχετίζονται με τις υποδιαιρέσεις του ζωδιακού κύκλου. Είναι ουράνιες θεότητες- δαίμονες (για τους αρχαίους έλληνες ο δαίμονας δεν ήταν μια αρνητική οντότητα, όπως μετέπειτα για τους χριστιανούς), που επηρεάζουν καθοριστικά τη ζωή των ανθρώπων. Στον ουρανό κατά την κίνησή τους δημιουργούν «υπολειτουργούς» που τους χρησιμοποιούν για υπηρέτες τους.
Ο αρχικός άνθρωπος ήταν ένα «θεϊκό ζωντανό πλάσμα» που έχει την εικόνα του θεού δημιουργού του (του Νου- Πατέρα των πάντων),που ήταν ανδρόγυνος*, και αρχικά του δόθηκε η δύναμη να δημιουργεί και ο ίδιος. Θέλοντας όμως να κατανοήσει την ουσία και την φύση όλων όσων όριζε, αποφάσισε να εισέλθει μέσα στην ύλη. Ενώ, είχε αρχικά την δύναμη να συμμετάσχει στην αθανασία των θεών, επέλεξε να εκπέσει, γινόμενος συμμέτοχος της θνητή φύση.
Με αυτόν τον τρόπο ξέχασε ο άνθρωπος την αρχική του φύση και τις δυνατότητες που είχε κι έγινε σκλάβος της ύλης. Για τον Ερμή Τρισμέγιστο υπάρχει δρόμος επιστροφής, αν κάποιος προετοιμάζει την ψυχή του από την γη. Για αυτόν ακριβώς τον λόγο, όσο βρισκόμαστε εν ζωή οφείλουμε να δίνουμε μεγαλύτερη σημασία στην καλλιέργεια των πνευματικών και ψυχικών μας αρετών, παρά στο σώμα μας.
Ο άνθρωπος, λοιπόν, μπορεί να οδηγηθεί πάλι στην θείωση μέσα από την απόκτηση της γνώσης, κατανοώντας πρώτα από όλα τους νόμους που διέπουν το σύμπαν και εν συνεχεία μέσα από την δική του καλλιέργεια, έχοντας αποκτήσει αυτογνωσία και αποφεύγοντας να κάνει κακό σε άλλους ανθρώπους. Μόνο μέσα από την προσπάθειά μας να εξισώσουμε τον εαυτό μας με τον θεό μπορούμε να τον κατανοήσουμε, αφού μόνο τα όμοια έλκονται και αλληλοκατανοούνται. Η αρετή, λοιπόν, η σωφροσύνη και η ευσέβεια είναι η γνώση του θεού.
Συνήθως, όσοι άνθρωποι αποκτήσουν την γνώση αυτή, μετά διαχωρίζουν τον εαυτό τους από τους υπόλοιπους ανθρώπους, αφού δημιουργείται μίας μορφής αμοιβαίας αντιπάθειας αναμεταξύ τους. Οι άνθρωποι της γνώσης, επομένως, «δίνουν την εντύπωση ότι είναι τρελοί, και προκαλούν το γέλιο, καθώς μισούνται και περιφρονούνται και ίσως φονεύονται». Σε αυτό το σημείο είναι που μπορούμε να παρατηρήσουμε και μίας μορφής «ιερού μίσους» απέναντι στο ευρύ κοινό που αποτελείται από αμαθείς.
Ένας άνθρωπος μπορεί να καταφέρει να επιτύχει την «αναγέννηση» καταργώντας τις αισθήσεις του σώματος. Η δυσκολία σε αυτό ευρίσκεται στο γεγονός ότι ο άνθρωπος ελέγχεται από πολλούς «τιμωρούς».
Οι βασικοί είναι 12 (αν και κάτω από αυτούς υπάρχουν αναρίθμητοι άλλοι):
η άγνοια, η λύπη, η ακολασία, η επιθυμία, η αδικία, η πλεονεξία, η απάτη, ο φθόνος, ο δόλος, η οργή, το θράσος και η κακία.
Κάποιος μπορεί να απομακρύνει αυτούς τους τιμωρούς (ποτέ όμως όλους μαζί, αλλά έναν -έναν σταδιακά) αντικαθιστώντας τους με 10 βασικές αρετές- δυνάμεις, κάποιες εκ των οποίων είναι:
η γνώση, η χαρά, η εγκράτεια, η εγκαρτέρηση (δηλαδή η δύναμη κατά της επιθυμίας), η δικαιοσύνη, η συνεργασία, η αλήθεια και το απόλυτο αγαθό.
Ενδιαφέρον, επίσης, είναι ότι στην διδασκαλία του, ο Ερμής θεωρεί την τεκνοποιία ως έναν από τους πιο σημαντικούς σκοπούς της ζωής ενός ανθρώπου! Σε τέτοιο σημείο φτάνει, μάλιστα, ώστε να ισχυρίζεται ότι όσοι πεθαίνουν άτεκνοι καταδικάζονται από τον ίδιο τον Ήλιο και καταριούνται ώστε η ψυχή τους πλέον να ζει σε ένα σώμα που είναι χωρίς φύλο.
Ο ερμητισμός άκμασε ιδιαίτερα στους ελληνιστικούς χρόνους και ο Ιάμβλιχος ήταν αυτός που αργότερα προκάλεσε ξανά τον έντονο ενδιαφέρον του ευρύ κοινού για αυτόν. Κατά την επικράτηση του χριστιανισμού τον βλέπουμε να ξεχνιέται, αλλά όπως και πολλές άλλες αρχαίες ελληνικές δοξασίες και φιλοσοφίες επηρέασε βαθύτατα τους άραβες, οι οποίοι τον διέσωσαν. Μέσω, λοιπόν, αυτών έφθασε πάλι στην δύση κατά την Αναγέννηση. Για αιώνες ο ερμητισμός υπήρξε στενά συνδεδεμένος με τους αλχημιστές, όπως και εν μέρει με το χριστιανικό κίνημα των γνωστικών.
*Βέβαια, ο αρχικός θεός του αισθητού κόσμου είναι «παντόμορφος». Δηλαδή αφού μπορεί να δημιουργήσει όλες τις μορφές, μπορεί και ο ίδιος να ομοιάσει, αν το επιθυμεί, με όλες τις μορφές.
Οι 7 νόμοι του Σύμπαντος
«Οι αρχές της Αλήθειας είναι επτά: εκείνος που το καταλαβαίνει αυτό τέλεια, κατέχει το μαγικό κλειδί, που με αυτό οι Πύλες του ναού θα ανοίξουν».
«Το Παν είναι ο Λόγος. Το σύμπαν είναι Νοητικό». (Πρώτη Αρχή)
«Όπως είναι πάνω, είναι και κάτω. Όπως είναι κάτω, είναι και πάνω».(Δεύτερη Αρχή)
«Τίποτε δεν είναι ακίνητο, όλα δονούνται». (Τρίτη Αρχή)
«Όλα είναι δυαδικά, όλα έχουν δύο πόλους. Όλα είναι ένα ζεύγος αντιθέτων, τα άκρα αγγίζονται».(Τέταρτη Αρχή)
«Όλα ρέουν και πάλι ρέουν. Όλα έχουν περιόδους ακμής και παρακμής, ανόδου και καθόδου. Όλα κινούνται σαν εκκρεμές. Το μέτρο της κίνησης προς τα δεξιά είναι όμοιο με αυτό της κίνησης προς τα αριστερά. Ο ρυθμός είναι η εξίσωση τους». (Πέμπτη Αρχή)
«Κάθε αιτία έχει το αποτέλεσμα της. Κάθε αποτέλεσμα έχει μια αιτία, όλα γίνονται σύμφωνα με τον Νόμο».(Έκτη αρχή)
«Η γέννηση υπάρχει παντού. Όλα έχουν μια αρσενική και μια θηλυκή αρχή. Η γέννηση εκδηλώνεται σε κάθε επίπεδο».(Έβδομη Αρχή)
Μέχρι χθες οι μεγαλύτεροι φιλολογικοί κριτικοί αρνούνταν την αυθεντικότητα των Ερμητικών κειμένων. Αν και υπήρχαν μαρτυρίες φιλοσοφικών αυθεντιών συγκεκριμένα του Ιάμβλιχου που ανέφερε ότι ο Πυθαγόρας και ο Πλάτων κατά την επίσκεψή τους στην Αίγυπτο «διάβασαν» τις στήλες του Ερμή με την βοήθεια των ιερέων, τα κείμενα αυτά δεν γινόταν πιστευτά μέχρι που ανακαλύφθηκαν αποσπάσματα πάνω σε αιγυπτιακά μνημεία και τάφους των πρώτων δυναστειών.
Ο Ποίμανδρος που υπάρχει σήμερα είναι η σύνοψη ενός των βιβλίων του Θώτ ή Ερμή Τρισμέγιστου, από ένα πλατωνιστή της Αλεξάνδρειας. Τον 3ο μ.χ αιώνα ένας Ιουδαίος καβαλιστής αναμόρφωσε το κείμενο και ονομάστηκε η Γένεση του Ενώχ. Ένα βιβλίο που εξαφανίστηκε το προηγούμενο αιώνα. Ο Κλήμης της Αλεξάνδρειας ένας από τους πατέρες της εκκλησίας αναφέρει ότι τα σαράντα δύο ιερά βιβλία της Αιγύπτου αποτελούσαν μέρος των βιβλίων του Ερμή. Ο Νεοπλατωνικός Ιάμβλιχος στηρίζεται στην αυθεντία του αιγυπτίου ιερέα Αβαμμών και αποδίδει χίλια διακόσια βιβλία στον Ερμή τον Τρισμέγιστο. Ο Διογένης ο Λαέρτιος αποδίδει μια ηλικία 48.863 χρόνων πρίν από την εποχή του Μέγα Αλεξάνδρου στα βιβλία του Ερμή και των ιερών αρχείων των Αιγυπτίων.
Η ιστορία του Θώτ ή Ερμή του Τρισμέγιστου χάνεται πίσω στον χρόνο και στον πολιτισμό της μυθικής κόκκινης Αιγύπτου. Πολιτισμός που έφτασε στο απόγειο του πρίν από τον τελευταίο καταποντισμό της Ατλαντίδας. Ο Ερμής ο Τρισμέγιστος ήταν εκείνος που δίδαξε στους ανθρώπους όλα όσα γνωρίζουν και ήταν ο ιδρυτής των μυστηρίων. Οι πρώτοι μαθητές του Ερμητισμού υιοθέτησαν τα ονόματα των δασκάλων τους και αυτή η συνήθεια πέρασε από γενιά σε γενιά μυημένων μέχρι την ιστορική εποχή.
Ο Ερμής ήταν το έμβλημα του Λόγου που δημιουργεί και ερμηνεύει τα πάντα. Τα βιβλία του Ερμή ήταν μια σύνθεση ενός πανάρχαιου δόγματος κάτω από την εξωτερική αιγυπτιακή μορφή. Η παράδοση αυτή είναι η αρχαιότερη παράδοση που έχουμε στην Δύση.
Ο πραγματικός σπουδαστής όμως δεν πρέπει να ξεγελιέται από την φρασεολογία αυτών των μεταφράσεων και να πιστέψει ότι οι Αρχαίοι Αιγύπτιοι και οι αρχαίοι Έλληνες μιλούσαν και αναφέρονταν επιπόλαια, σε κάθε στιγμή των συζητήσεων τους στο Υπέρτατο Όν, όπως συμβαίνει σε κάθε σελίδα αυτών των μεταφράσεων. Κανένα Ερμητικό έργο γραμμένο από Αιγυπτίους δεν θα μιλούσε για τον ένα συμπαντικό θεό των μονοθεϊστικών συστημάτων. Για τους Αιγυπτίους ο κάθε θεός ήταν ο «ένας ζών και μοναδικός θεός». Ο μονοθεϊσμός τους ήταν καθαρά γεωγραφικός. Ο Αιγύπτιος της Μέμφιδος διακήρυσσε την μοναδικότητα του Φθά και ο αιγύπτιος της Θήβας την μοναδικότητα του Άμμωνα. Ο ένας θεός δεν είναι παρά ο θεός της πόλης και δεν αποκλείει την ύπαρξη ενός θεού της γειτονικής πόλης. Οι αιγύπτιοι δεν μιλούσαν για τον ένα θεό που είναι αδιάγνωστος αλλά για τους μοναδικούς θεούς τους. Βάση αυτού του χαρακτηριστικού κρίνεται η αυθεντικότητα των Ερμητικών κειμένων. Η πρώτη όμως πανάρχαια τριάδα των αιγυπτιακών θεών που χάνεται στα βάθη του χρόνου ήταν Όσιρις – Ίσις – Θώτ.
Το Κηρύκειο* ήταν ένα χαρακτηριστικό σύμβολο του Ερμητισμού που πάνω του οι μυημένοι μπορούσαν να αναγνωρίσουν τους επτά νόμους του σύμπαντος. Αυτοί οι επτά νόμοι συσχετίζονταν με τα επτά κλειδιά ερμηνείας, τα οποία χρησιμοποιούνταν για κάθε σύμβολο, Μύθο ή αλληγορία. Το αστρολογικό, θρησκευτικό, ιστορικό, μαθηματικό, γεωμετρικό, ψυχολογικό, γλωσσολογικό και τέλος φυσιολογικό. Επίσης σχετίζονται με τους επτά φορείς της συνείδησης ενός ανθρώπου που τόσο συχνά βλέπουμε με τα δικά τους σύμβολα στις αιγυπτιακές αναπαραστάσεις.
Λέγεται ότι στον τάφο του Ερμή του Τρισμέγιστου βρέθηκε ένας σμαραγδένιος πίνακας. Σε αυτόν εκτός από το κείμενο υπήρχαν χαραγμένα δύο χέρια. Το ανυψωμένο δεξί χέρι αναφερόταν με την λέξη «Λύσε» και το αριστερό που έδειχνε κάτω με την λέξη «Συμπύκνωσε». Δεν είναι τυχαίο που οι ρίζες της αλχημείας βρίσκονται στην αρχαία Αίγυπτο. Ο Θώτ κάτω από την μορφή της ίβις δίδασκε τους νόμους της φύσης και την αντιστοιχία αυτών των νόμων στον μικρόκοσμο. Με την μορφή της ίβιδας, ένα πουλί ιερό για τους αρχαίους αιγυπτίους, βλέπουμε να αναπαριστάνεται αυτή η θεότητα στην Αίγυπτο. Υπήρχαν δύο είδη Ίβιδας μια μαύρη και μια μαύρη και άσπρη. Η πρώτη εξολόθρευε τα φτερωτά φίδια που ερχόταν κάθε άνοιξη από την Αραβία. Η άλλη ήταν αφιερωμένη στην σελήνη γιατί ο πλανήτης είναι φωτεινός από την μια πλευρά και σκοτεινός από την άλλη. Το πουλί αυτό προκαλεί μεγάλη καταστροφή στα αυγά του κροκοδείλου που γεμίζουν τον Νείλο και λέγεται ότι το κάνει κάτω από το φώς του φεγγαριού και έτσι βοηθιέται από την Ίσιδα σαν σελήνη. Ο Θώτ σαν γραμματέας της Ίσιδος και του Όσιρι ήταν ο κύριος του Χρόνου και ο ρυθμιστής των ατομικών πεπρωμένων.
Στην σκέψη των προσωκρατικών βλέπουμε μια προσπάθεια ερμηνείας του κόσμου κάτω από το Ερμητικό πνεύμα. Πολλοί από τους προσωκρατικούς ήταν πιθανόν μυημένοι στα μυστήρια της Αιγύπτου. Με τους προσωκρατικούς είναι που ξεκινά η εκλαΐκευση των μυστηρίων στην Δύση. Αρχίζει μια διαδικασία κατανόησης του κόσμου. Το πέρασμα από την μυθική στην φιλοσοφική αντίληψη του κόσμου. Σε όλες τις φιλοσοφικές σχολές που ακολούθησαν βλέπουμε μια ανάπτυξη αυτών των αρχών με κέντρο τον άνθρωπο, την πόλη και τον κόσμο. Τις βλέπουμε στον «Κόσμο των ιδεών» και στην Αθανασία της ψυχής του Πλάτωνα. Τις βλέπουμε στην Φυσική των Στωικών με το εύρημα του «μικρόκοσμου» και «μακρόκοσμου», όπως στον μακρόκοσμο έτσι και στον μικρόκοσμο, «όπως πάνω έτσι και κάτω», στην φιλοσοφία των Νεοπλατωνικών και στο ξεδίπλωμα του κόσμου από το φώς στο σκοτάδι, στην φιλοσοφία της Αναγέννησης που έφερε στο φώς όλη την παράδοση της αρχαιότητας και παντού την εποχή εκείνη άκουγες «Γνώρισε τον εαυτό σου ω θεία γενιά ντυμένη την όψη του ανθρώπου».
Η Φιλοσοφία από τα χρόνια των προσωκρατικών έγινε η γέφυρα μεταξύ του μυστηρίου και του ανθρώπινου λόγου. Μια λέξη που χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από τον Πυθαγόρα. Αυτός ήταν ο συνδετικός κρίκος μεταξύ των αρχαίων Ορφικών μυστηρίων, που είχαν τις ρίζες τους στην Αίγυπτο και της Εσωτερικής φιλοσοφίας μέχρι σήμερα.
Σε κάποιο μυητικό ιερό στην αρχαία Ελλάδα αναγραφόταν «Ότι υπήρξε, υπάρχει και θα υπάρχει».
Τα μυστήρια απλώς εξαφανίστηκαν από την επιφάνεια της γης μόνο για κείνους που δεν μπορούν να δουν.
Ο κύκλος του Λόγου έκλεισε και μια άλλη εποχή γεννιέται.
Μια εποχή που η αντίληψη θα δώσει την θέση της στην Γνώση.
Ο Ερμής έλεγε
«Η Γνώση διαφέρει από την αντίληψη, γιατί η αντίληψη είναι για τα πράγματα που την περιβάλλουν, αλλά η Γνώση είναι το τέλος της αντίληψης.»
Πηγές:
- Ερμής Τρισμέγιστος, «Άπαντα», εκδ. Κάκτος
- Δομή
- Πάπυρος Larousse Britannica
- Υδρία Cambridge Ήλιος
- Άρθρο άπο Νέα Ακρόπολη
- Μυστική Δοξασία τόμοι I-II-III-IV – H.P.Blavatsky – εκδόσεις Πνευματικός Ήλιος
- Μυστική Διδασκαλία τόμος V – H.P.Blavatsky – εκδόσεις Κνιθάκη
- To Κυμβάλειον – εκδόσεις Νέα Ακρόπολη
- Ο Αιγύπτιος Ερμής – Gareth Fowden – εκδόσεις Ενάλιος
fadedstar69
αναδημοσίευση
stinpresa και master-lista / Image by Engin Akyurt from Pixabay
