Η Πλήρης Αποκρυπτογράφηση του Δίσκου της Φαιστού
περιεχόμενο φαντασίας, με στοιχεία δημιουργικής γραφής
Γράφει ο Σπύρος Μακρής
Ο δίσκος της Φαιστού ανακαλύφθηκε το 1908 από Ιταλούς ανασκαφείς της Φαιστού και χρονολογήθηκε γύρω στα 1.700 π.Χ. Σήμερα εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου. Η πλήρης αποκρυπτογράφηση του Δίσκου της Φαιστού έχει γίνει στόχος ζωής κυρίως από διάφορους ειδικούς, όπως σε θέματα μινωικής γραφής, αλλά και άλλους ερασιτέχνες που φιλοδοξούν να έχουν αυτή την ευκαιρία.
Ο Δίσκος της Φαιστού πολλές φορές έχει γίνει στοιχείο έμπνευσης και πολλών προσπαθειών προκειμένου να κατανοηθεί το περιεχόμενό του. Ελάχιστοι, όμως, έχουν καταφέρει να ξεπεράσουν τις πρώτες δυσκολίες που αντιμετωπίζουν και να ισχυριστούν ότι έχουν καταφέρει, έστω και στο περίπου, να διαβάσουν τi γράφει.
Κόντρα σε κάθε επιστήμονα που έχει σκύψει πάνω από τον Δίσκο, δύο αδέλφια είναι σχεδόν απόλυτα σίγουροι ότι τα κατάφεραν περισσότερο από ικανοποιητικά. Είναι βέβαιοι ότι έφτασαν σε πλήρη αποκρυπτογράφηση, της τάξεως του 99% και μάλιστα με τον πιο απλό τρόπο που θα μπορούσε κάποιος να φανταστεί: Με ένα τροχό αγγειοπλαστικής και ένα πειραγμένο σαρωτή φωνής τριών διαστάσεων.
Μάλιστα, όταν διάβασαν μια προσέγγιση στην ερμηνεία του Δίσκου της Φαιστού που αποκάλυψε ο Δρ Γκάρεθ Όουενς (Gareth Owens) σε εκδήλωση που διοργάνωσε το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ) σε συνεργασία με το ΤΕΙ Κρήτης, έμειναν ιδιαίτερα ευχαριστημένοι με το δικό τους αποτέλεσμα.
Τα αδέλφια είναι ο Sonu και η Ryong Hae-Young, από τη Νότιο Κορέα, με σπουδές γλωσσολογίας στο Massachusetts Institute of Technology (MIT) εκεί, που το ποσοστό αποδοχής και εισαγωγής για σπουδές είναι μόλις 7%. Στις γνώσεις τους συμπεριλαμβάνονται η Επιστήμη των Υπολογιστών και η Μηχανολογία. Επίσης, γνωρίζουν Ελληνικά ενώ έχουν εντρυφήσει στην αρχαία Ελληνική γλώσσα και τις διαλέκτους της.
Το ενδιαφέρον τους για την πλήρη αποκρυπτογράφηση του Δίσκου της Φαιστού ξεκίνησε πολλά χρόνια πριν, στα τέλη της δεκαετίας του ’90. Διάβασαν και έμαθαν πολλά γύρω από αυτόν. Επισκέφθηκαν την Κρήτη, την Φαιστό και, φυσικά, το Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου, όπου αγόρασαν ένα γνήσιο αντίγραφο του Δίσκου.
Στην επιστροφή για την πατρίδα τους, κατά την προσγείωση του αεροπλάνου, στην Ryong ήρθε μια εντελώς φαϊνή ιδέα: Στη σύγχρονη εποχή, στον τομέα της μουσικής, αυτή ακούστηκε αρχικά μέσα από γραμμόφωνο, από ένα πικάπ και από cd. Σε όλα αυτά, βάζεις ένα δίσκο στο πλατώ που περιστρέφεται σε ορισμένες στροφές και μία ειδική βελόνα διαβάζει τον ήχο και τον μεταφέρει σε ένα ηχείο. Γιατί να μην μπορεί να συμβεί το ίδιο και με τον Δίσκο της Φαιστού;
Η ιδέα χτύπησε σαν κεραυνός και με ακρίβεια όλα τα εγκεφαλικά κύτταρα του Sonu που όλα μαζί άρχισαν να λειτουργούν και να κατεβάζουν νέες ιδέες που όταν τις έλεγε στη Ryong εκείνη τις συμπλήρωνε με νέες. Κατέληξαν στο εξής συμπέρασμα: Όλοι προσπαθούν να διαβάσουν το περιεχόμενου του Δίσκου της Φαιστού με τα μάτια, αλλά αν αυτός περιέχει φωνητικό ήχο που μπορεί να εξαχθεί σωστά, τότε η πρόσβαση στο μήνυμα θα είναι ευκολότερη.
Αγόρασαν ένα τροχό αγγειοπλαστικής, επειδή μπορούσαν να ρυθμίσουν την ταχύτητα της περιστροφής και προσάρμοσαν ένα 3D Sound Scanner με Laser, με δικές τους τροποποιήσεις για την περίσταση. Φανταστείτε το: αντί για το μπράτσο ενός πικάπ, μια πράσινη ακτίνα laser απλωμένη σαν βεντάλια που, σαν μικρό σκουπάκι, σαρώνει το Δίσκο τον οποίο τοποθέτησαν στο κέντρο του πλατώ κεραμικής. Η ακτίνα τη συσκευής ουσιαστικά αντικαθιστούσε τη σφαιρική διαμαντένια βελόνα που διάβαζε τρισδιάστατα το ανάγλυφο της μίας και μοναδικής γραμμής σε ένα δίσκο βινυλίου – δυστυχώς, η τεχνολογία αυτή δεν προχώρησε από τους κατασκευαστές της επειδή τους πρόλαβε εκείνη του CD οπότε θεώρησαν τη μαζική παραγωγή του ως αποτυχία.
Πέρασαν πολλοί μήνες που τα δύο αδέλφια έψαχναν ποιες θα μπορούσαν να είναι οι σωστές στροφές. Ώσπου μια μέρα, τους φάνηκε ότι, ίσως, αναγνώρισαν στα αυτιά τους κάτι που θα μπορούσε να αντιστοιχεί σε ανθρώπινη ομιλία. Σταθεροποίησαν την περιστροφή του Δίσκου της Φαιστού στις συγκεκριμένες στροφές και κατέγραψαν τον ήχο. Τον έβαλαν σε πρόγραμμα ήχου, τον καθάρισαν από παράσιτα και άλλους θορύβους που προέρχονταν από φθορές στον πηλό του αρχαίου αντικειμένου. Στη συνέχεια προσπάθησαν να γεμίσουν τα πιθανά κενά. Μετά από αρκετούς μήνες, το αποτέλεσμα ήταν αρκετά ικανοποιητικό. Είχαν μια σχεδόν απόλυτα καθαρή εκφώνηση του τι έλεγε ο Δίσκος.
Η Πλήρης Αποκρυπτογράφηση
“Τελικά”, είπε στον αδελφό της η Ryong, “οι αρχαίοι Έλληνες ήταν πολύ μπροστά. Είχαν φτιάξει ένα δίσκο από πηλό που διαβαζόταν τόσο οπτικά, με τα μάτια, αλλά ακουγόταν και με τα αυτιά, από τον ήχο των ανάγλυφων παραστάσεων. Δεν ξέρω με ποιον τρόπο έκαναν την αναπαραγωγή του περιεχομένου, δεν ξέρω αν είχαν και αυτοί αντίστοιχο 3D σαρωτή φωνής με laser, αλλά σίγουρα δεν έφτιαξαν ένα τέτοιο θαύμα χωρίς να έχουν τρόπο να το ακούσουν”.
Στη συνέχεια, και μετά από πολλές προσπάθειες τοποθέτησης της φωνής σε προγράμματα αναγνώρισης αρχαίων γλωσσών, κυρίως από την αρχαία Ελλάδα, κατάφεραν να μεταφράσουν τα λόγια που ακούγονταν από τον Δίσκο της Φαιστού: Μιλούσε για μια μάλλον έγκυο θεότητα στην πρώτη πλευρά, την Αφαία (=άφαντη). Στην δεύτερη πλευρά περιέγραφε το ταξίδι της μέσα σε φως. Κατά ένα παράξενο τρόπο, το ταξίδι αυτό θα μπορούσε να έγινε στο διάστημα. Ας δούμε τι λέει. Οι παρενθέσεις αντιστοιχούν σε πιθανές υπονοήσεις ενώ οι αγκύλες σε χαμένο κείμενο επί του Δίσκου της Φαιστού:
“Ω, Άφα, εσύ παρθένος, θυγατέρα του Διος και της Κάρμης, εσύ που μας δείχνεις τον δρόμο της ανόδου, την καθαρή εικόνα της Φύσης και της Αρμονίας που μας κατευθύνεις προς το σκοπό αυτό, εσύ Άφα που με τις πράξεις σου καθαρίζεις τις σκέψεις μας, κατόρθωσες να αχθείς μέχρι τον ουρανό και να θεαθείς την όψη των ανώτερων πνευμάτων. Ω, εσύ, Άφα, που είχες και σου είχε αδυναμία η βασίλισσα και προστάτιδα των βουνών και των δασών, η θεά του κυνηγιού (η Άρτεμις), όταν σε αντίκρισε ο βασιλιάς (Μίνωας) έρωτας μεγάλος του γεννήθηκε. Άφα, εσύ, επιδέξια, εννέα μήνες (εγκυμοσύνη; ή ταξίδι από τον Σείριο;) έτρεχες μακριά του, φανερωμένη στα μυστικά του φωτός, του ζωοφόρου αδελφού (μάλλον εννοεί της Αρτέμιδος, τον Απόλλωνα). Εσύ που μας δίδαξες τα μυστικά των αστεριών, γλίστρησες ανάμεσά τους, [….] μέχρι που (ο Ανδρομήδης), σε έσωσε και σε έκρυψε […] εκεί (σε ένα) άλσος, αλλά κανείς δεν σε ξαναείδε, πάρα μόνο το είδωλό σου. Για εσένα, Αφαία (το Άφα έγινε Αφαία, δηλαδή αφανής, άφαντη) που κατείλθες με πλοίο μέσα στο φως του Ήλιου, φροντίζουν οι θυγατέρες της Μνημοσύνης να αποδώσουν φόρο τιμής.“
Ουσιαστικά, όπως το αντιλαμβάνεται η Ryong, πρόκειται για τον όχι και τόσο γνωστό μύθο της Αφαίας που την ερωτεύτηκε ο Μίνωας αλλά εκείνη δεν τον ήθελε και έτρεχε μακριά του για εννέα μήνες, όμως έπεσε στη θάλασσα, από το πλοίο που ταξίδευε, οπότε την έσωσε ένας ψαράς, ο Ανδρομήδης και την έκρυψε στην Αίγινα. Από τότε δεν την ξαναείδε ποτέ, κανείς. Μόνο ένα άγαλμά της. Έγινε δηλαδή άφαντη=αφαία.
Η ιστορία του Δίσκου της Φαιστού ή αλλιώς ο μύθος της Αφαίας, είναι προφανώς μία αλληγορία. Δύο ερμηνείες μπορούσε να ξεχωρίσει η Ryong, αν τις επιτρεπόταν να το κάνει: Οι εννέα μήνες που η Αφαία έτρεχε μακριά, μάλλον, σήμαινε πως είχε μείνει έγκυος, πιθανότατα από τον Μίνωα, τον οποίο απέφευγε μέχρι να γεννήσει, στον ένατο μήνα. Γιατί η Αφαία ήθελε να φύγει μακριά; Το πιθανότερό είναι πως είχε δώσει υπόσχεση παρθενίας στην Αρτέμιδα, ντράπηκε για το παιδί που θα έφερνε στον κόσμο και ήθελε να ανοίξει η γη και να την καταπιεί. Γι’ αυτό και έφυγε όσο πιο μακριά μπορούσε μέχρι που εξαφανίστηκε και έγινε άφαντη.
Η Δεύτερη εκδοχή της Ryong ήταν λίγο πιο εξωπραγματική και διαστημική. Εξάλλου είχε μεγάλη τρέλα με αυτό το είδος ερμηνειών: Η Αφαία είχε μείνει έγκυος σε ένα μακρινό πλανήτη. Ταξίδεψε εννέα μήνες από εκεί, εδώ, μέσα στο φως. Ή μήπως με την ταχύτητα του φωτός; Για την Ryong, ο ποιητής του ύμνου κάνει λογοπαίγνιο ή κρυπτογραφεί στους εννέα μήνες, μία εγκυμοσύνη μαζί και ένα ταξίδι κάποιου χρονικού διαστήματος. Ίσως, κάνει έμμεση αναφορά στον Σείριο που απέχει 9 έτη φωτός από τη Γη. Η Αφαία φτάνει στη Γη σε πλοίο του διαστήματος, με τη βοήθεια του Ανδρομήδη, ίσως ενός Ανδρομέδιου, ο οποίος την κρύβει. Εκείνη, όμως, στη συνέχεια εξαφανίζεται αφήνοντας πίσω της ένα άγαλμα, ένα είδωλο, ουσιαστικά ένα ομοίωμά της.
Κι αν ισχύει αυτό, τότε η αποστολή της Αφαίας από τον Σείριο ήταν να φέρει ή να δημιουργήσει στη Γη είδωλά της, αντίγραφά της, δηλαδή απογόνους. Πως θα το έλεγαν οι θρησκείες; “Να πλάσει ανθρώπους κατ’ εικόνα και ομοίωσή της”. Με απλά λόγια οι πρώτοι άνθρωποι έφτασαν από τον Σείριο στον πλανήτη Γη, στην περιοχή της σημερινής Ελλάδας, μέσα σε ένα διαστημόπλοιο. Όταν όλα τακτοποιήθηκαν η Άφα έγινε Αφαία, έφυγε. Μαζί της και το διαστημόπλοιο. Ίσως αυτά τα δύο ταυτίζονται.
Όπως ήταν φυσικό, κανείς από την επιστημονική κοινότητα της Νότιας Κορέας, της Ελλάδας ή άλλης χώρας δεν δέχτηκε την μετάφραση που έκαναν, πόσο μάλλον, κάποια από τις δύο ερμηνείες της Ryong. Το μόνο θετικό που βγήκε από όλη αυτή την προσπάθεια των δύο αδελφών ήταν πως κατοχύρωσαν την ευρεσιτεχνία ανάγνωσης φωνής σε αρχαία αντικείμενα. Χρόνια αργότερα, άκουσαν μια προσέγγιση στην ερμηνεία του Δίσκου της Φαιστού που αποκάλυψε ο Δρ Γκάρεθ Όουενς σε εκδήλωση που διοργάνωσε το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ) σε συνεργασία με το ΤΕΙ Κρήτης, μια Τετάρτη 7 Φεβρουαρίου του 2018, στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών: Πιστεύει ότι o δίσκος μιλάει για κάποια έγκυο θεότητα, ίσως την Αφαία η οποία φαίνεται να είχε άμεση σχέση με το φως. Ολόκληρο το συμπέρασμα του Δρ Γκάρεθ Όουενς για το τι μπορεί να σημαίνει, διαβάστε εδώ: Η Μινωική Αστάρτη «Ξεκλειδώνει» το Μυστικό του Δίσκου της Φαιστού.
Τα δύο αδέλφια, ο Sonu και η Ryong Hae-Young, πανηγύρισαν θριαμβευτικά γιατί, έστω και έμμεσα, κάπου επιβεβαιώθηκαν. Ακόμα κι αν είχαν κάνει εντελώς λάθος στην αποκρυπτογράφηση του Δίσκου της Φαιστού, είχαν καταφέρει να ανιχνεύουσν λέξεις-κλειδιά που κανείς άλλος δεν είχε καταφέρει ποτέ. Δεν το λες αποτυχία αυτό. Εξάλλου, είχαν την υπομονή να περιμένουν που θα κατέληγε ο καθηγητής με τους συνεργάτες του, όταν θα ολοκλήρωναν την εργασία τους.
*Εκτός από την ιστορική ανακάλυψη του Δίσκου της Φαιστού, τον Gareth Owens με την προσέγγιση στην ΕΚΤ και τον μύθο της Αφαίας, η υπόλοιπη ιστορία και τα ονόματα είναι φανταστικά, προϊόν μυθοπλασίας και δεν έχουν καμία σχέση με την πραγματικότητα, ούτε ανταποκρίνονται σε αυτήν. Οποιαδήποτε ομοιότητα με πρόσωπα και καταστάσεις είναι καθαρή σύμπτωση.
diadrastika / Image by Spyros Makris
