Το Άγιο Φως των Χριστιανών και το Ιερό Φως των Αρχαίων Ελλήνων
Ελληνική προϊστορία
Το ιερό φως – πυρ του Απόλλωνος, εις τους Δελφούς
Εις τους Δελφούς από το χάσμα ξεπηδούσε ιερό πυρ και τον τάφο του Θεού Απόλλωνος. Μια από τις πολλές ιστορικές αναφορές που έχουμε είναι μετά την νίκη των Ελλήνων επί των Περσών εις τις Πλαταιές, ο Απόλλωνας διέταξε να κτίσουν ναό του Ελευθερίου Διός και να μην γίνουν θυσίες πριν σβήσουν όλες οι φωτιές γιατί μιανθήκαν από τους βαρβάρους και μέχρι να έρθει καθαρή φωτιά από τους Δελφούς.
Την φωτιά την έφερε ο Ευχίδας, καταγόμενος από τις Πλαταιές, επειδή κανένας όμως δεν τόλμησε. Αφού έλαβε την άδεια έτρεξε εις τους Δελφούς, εκεί εξαγνίστηκε, εφόρεσε στεφάνι, περιρραντίστηκε, επήρε από την ιερή φωτιά του Απόλλωνος και επέστρεψε εις τις Πλαταιές πριν δύσει ο ήλιος, έτρεξε δηλαδή απόσταση χιλίων σταδίων εντός μιας ημέρας. Αφού παρέδωσε την φωτιά – ιερό πυρ εις τους άρχοντες έπεσε νεκρός
[Μαυρουδής, «Δελφικά μυστήρια» —Γ. Σιέττος «Αρχαίες ελληνικές επιβιώσεις στον χριστιανισμό»].
Το ιερό φως εις την σπηλιά όπου γεννήθηκε ο Δίας
Ένας περίεργος μύθος υπάρχει εις την Κρήτη ότι μια ορισμένη εποχή κάθε χρόνο μέσα σε μια σπηλιά εξέρχετο από ένα σημείο του μια φωτιά, σε θύμηση της γεννήσεως του Διός. Όταν έβραζε το αίμα από τον νεογέννητο Δία.
Ο μύθος αυτός αναφέρει ότι Αιγωλιός, ο Λάϊος, ο Κελεός και ο Κέρβερος ήσαν 4 φίλοι κρητικοί οι οποίοι φόρεσαν χάλκινα ενδύματα για να μην τους κεντρίσουν οι μέλισσες, εισήλθαν εις το σπήλαιο, το ιερό σπήλαιο του Διός για να κλέψουν μέλι. Όταν ο Δίας αντιλήφθηκε την πράξη τους έστειλε πυρ, βρόντηξε και ετοιμάστηκε να τους κατακεραυνώσει. Αλλά οι Μοίρες και η Θέτιδα επενέβησαν από ευσπλαχνία και με τα παρακάλια τους μετρίασαν την οργή του Διός. Λέγοντάς του πως δεν έπρεπε να πεθάνει κανένας άνθρωπος μέσα σ’ ένα τόσο ιερό τόπο όπως ήτο το σπήλαιο εις το οποίο είχε γεννήθηκε ο ίδιος. Ο τόπος τους έπρεπε να παραμείνει αιωνίως καθαρός και χωρίς κανέναν μίασμα να σκιάζει την ιερότητά του. Ο Δίας τότε άλλαξε γνώμη και δεν άφησε τον κεραυνό του να κάψει τους ασεβείς αλλά τους μεταμόρφωσε σε πουλιά.
Το Αιγωλιό εις το ομώνυμο πτηνό, τον Λάϊο σε τσίχλα, τον Κελεό σε μαυροκόρακα και τον Κέρβερο σε πτηνό που έφερε το όνομά του. Οι 4 θνητοί μπορεί να μεταμορφώθηκαν σε πτηνά λόγω της ασεβούς των πράξεως αλλά είχαν την σπάνια τύχη να δουν το αίμα του θεϊκού τοκετού, το οποίο ευρίσκετο εντός του σπηλαίου και μια φορά τον χρόνο «πηγάζει πυρ» δηλαδή το «πλείστον έκλαμπον εκ του σπηλαίου πυρ…».
Ιερό φώς υπήρχε και εις τις ακόλουθες περιοχές.
Το ιερό [άγιο] φως του Νυκτελίου Διονύσου, εις την Ελευσίνα
Κατά την άνοιξη όπου εγίνετο η αναπαράσταση, των μαρτυρίων, της σταυρώσεως και της αναλήψεώς του εις τους ουρανούς. Κατά την στιγμή της εμφανίσεως του Νυκτελίου Διονύσου, εμφανίζετο εις τον ναό φως.
Το ιερό [άγιο] φως εις τον ναό της Δήμητρος, εις την Ελευσίνα
Κατά την τέλεση των Ελευσινίων μυστηρίων, την ημέρα κατά την οποίαν όπου «αναστήνοντο» τα φυτά του ναού, προς ένδειξη της εμφανίσεως – επανόδου της Περσεφόνης επάνω εις την γη από τα παλάτια του Πλούτωνος. Εμφανίζετο φως εις το ιερό της Δήμητρος, ως σημείο αναφοράς της εμφανίσεως της Κόρης.
Το ιερό [άγιο] φως εις τον ναό της Αφροδίτης
Ο Ρωμαίος ιστορικός του 5ουαιώνος μ.Χ. Ζώσιμος υποστήριζε, ότι η παρακμή της αυτοκρατορίας ήλθε λόγω τιμωρίας των θεών, επειδή οι άνθρωποι εγκατέλειψαν την αρχαία εθνική θρησκεία. Εις το Πρώτο Βιβλίο εις το κεφάλαιο 58 της «Νέας Ιστορίας» του ο Ζώσιμος ιστορεί με ευλάβεια (ως εθνικός) φαινόμενο σε ναό της Αφροδίτης κοντά εις την Ηλιούπολη της Συρίας, όπου εμφανίζετο πυρ στον αέρα, πότε σφαιροειδές, πότε δε σε σχήμα λαμπάδος.
Αναφέρει επίσης, ότι οι ιερείς θησαύριζαν με το χρυσάφι, το ασήμι και τα υφάσματα, που έφερναν οι επισκέπτες του ναού. «Άφακα χωρίον εστίν μέσον Ηλιουπόλεώς τε και Βύβλου, καθ’ ο ναός Αφροδίτης Αφακίτιδος ίδρυται· τούτου πλησίον λίμνη τις έστιν εοικυία χειροποιήτω δεξαμενή κατά μεν ουν το ιερόν και τους πλησιάζοντας τόπους πυρ επί του αέρος λαμπάδος η σφαίρας φαίνεται δίκην, συνόδων εν τω τόπω χρόνοις τακτοίς γινομένων, όπερ και μέχρι των καθ’ ημάς εφαίνετο χρόνων. Εν δε τη λίμνη εις τιμήν της θεάς δώρα προσέφερον οι συνιόντες εκ τε χρυσού και αργύρου πεποιημένα, και υφάσματα μέντοι λίνου τε και βύσσου και της ύλης τιμιωτέρας.»
Το ιερό [άγιο] φως, σε ναούς της Λυδίας
Αλλά και ο Παυσανίας εις τα «Περιηγητικά» κάνει λόγο για ναούς της Λυδίας, όπου οι ιερείς άναβαν τα ξύλα για τις θυσίες με αόρατο πυρ. Υπήρχε οίκημα με βωμό με τέφρα, εις τον οποίο, αφού έβαζε ξύλα και τιάρα εις το κεφάλι, έμπαινε ο ιερέας, κι αφού έκανε επίκληση εις τους θεούς, άναβε χωρίς χρήση πυρός τα ξύλα με περιφανή φλόγα.
«Έστι γαρ Λυδοίς επίκλησιν Περσικοίς ιερά εν τε Ιεροκαισαρεία καλουμένη πόλει και εν Υπαίποις, εν εκατέρω δε των ιερών οίκημά τε και εν τω οικήματί εστιν επί βωμού τέφρα· χρόα δε ου κατά τέφραν εστίν αυτή την άλλην. Εσελθών δε ες το οίκημα ανήρ μάγος και ξύλα επιφορήσας αύα επί τον βωμόν πρώτα μεν τιάραν επέθετο επί τη κεφαλή, Δευτέρα δε επίκλησιν ότου δη θεών επάδει βάρβαρα και ουδαμώς συνετά Έλλησιν· επάδει δε επιλεγόμενος εκ βιβλίου· άνευ τε δη πυρός ανάγκη πάσα αφθήναι τα ξύλα και περιφανή φλόγα εξ αυτών εκλάμψαι».
[Παυσανίου «Περιήγησις», βιβλίο 5ονστίχοι 27.5] Εδώ ο Παυσανίας αναφέρει ότι η φλόγα ήτο απάτη των ιερέων, η οποία δε αρμόζει εις τους Έλληνες, αλλά εις τους βαρβάρους [επάδει βάρβαρα].
[Γιάννης Λάζαρης – www.freeinquiry.gr]
Το ιερό φως εις την Εγναντία
Το αυτό εγίνετο εις την Εγναντία, πόλη ιταλική όπως μας αναφέρει ο Πλίνιος στο ΙΙ, 107, Horat Salyr.I5, 99.
Το ιερό φως εις το ιερό του Διονύσου
Εις την Μακεδονίαν εις το ιερό του Διονύσου και το οποίο μας αναφέρει ο Αριστοτέλης εις το «Περί θαυμαστών ακουσμάτων» εις το κεφάλαιο 133.
Το ιερό φως εις το ιερό του Ποσειδώνος εις την Τήνο
Εις την νήσον Τήνον εις το ιερό του Ποσειδώνος [Αριστοτέλης «Περί θαυμαστών ακουσμάτων κεφάλαιο »], [Αδαμάντιος Κοραής – «Περί του εν Ιεροσολύμοις αγίου φωτός»]
Το ιερό φως εις το ιερό της Δεσποίνης εις την Αρκαδία
Η Ερατώ νύμφη και προφήτισσα εις το ιερό του Πανός εις την Αρκαδία, όπως επίσης εις το ιερό της Δεσποίνης εις την Αρκαδία εις το οποίο «έκαιε αενάως το πυρ». Είναι η αργότερα συζευχθείσα τον Αρκάδα.
Το ιερό φως εις το ιερό των Καβείρων εις την Λήμνο
Σύμφωνα με τον Φιλόστρατο κάθε χρόνο και σε ορισμένο χρόνο εις την Λήμνο κατά την διάρκεια των εορτών των τελετών των Καβειρίων μυστηρίων, έσβηναν όλα τα φώτα εις το νησί επί εννέα ημέρες, μέχρι να έρθει με πλοίο από την Δήλο το νέο πυρ. Γι αυτό τον λόγο και η λαμπάδα ήτο το σύμβολο των Καβείρων.
Ο Ζώσιμος, ιστορεί με ευλάβεια, ως εθνικός, το «Αγιο Φως»… («Νέα Ιστορία», Α΄ κεφ. 58) φαινόμενο σε ναό της Αφροδίτης κοντά στην Ηλιούπολη της Συρίας, όπου εμφανίζετο πυρ στον αέρα, πότε σφαιροειδές, πότε δε σε σχήμα λαμπάδος. Αναφέρει επίσης, ότι οι ιερείς θησαύριζαν με το χρυσάφι, το ασήμι και τα υφάσματα, που έφερναν οι επισκέπτες του ναού.
«Άφακα χωρίον εστίν μέσον Ηλιουπόλεώς τε και Βύβλου, καθ’ ο ναός Αφροδίτης Αφακίτιδος ίδρυται· τούτου πλησίον λίμνη τις έστιν εοικυία χειροποιήτω δεξαμενή κατά μεν ουν το ιερόν και τους πλησιάζοντας τόπους πυρ επί του αέρος λαμπάδος η σφαίρας φαίνεται δίκην, συνόδων εν τω τόπω χρόνοις τακτοίς γινομένων, όπερ και μέχρι των καθ’ ημάς εφαίνετο χρόνων. Εν δε τη λίμνη εις τιμήν της θεάς δώρα προσέφερον οι συνιόντες εκ τε χρυσού και αργύρου πεποιημένα, και υφάσματα μέντοι λίνου τε και βύσσου και άλλης ύλης τιμιωτέρας.»
Το ιερό πυρ
Εσυνόδευε εις τις νέες αποικίες τους αρχαίους Έλληνες, όπου κατά την αναχώρηση προς νέα αποικία με επικεφαλής τον οικιστή έπαιρναν από το βωμό της μητρόπολης το ιερό πυρ, που συμβόλιζε το δεσμό της αποικίας με τη μητρόπολη.
[ Βιβλιογραφικά στοιχεία: Ζώσιμος : «Νέα Ιστορία», Μετάφραση: Γ. Αβραμίδης, Θ. Καλαϊτζάκης, Πρόλογος: Αλέξιος Σαββίδης, Εισαγωγή- Σχόλια: Θ. Καλαϊτζάκης, σελ. 445, «Θύραθεν Εκδόσεις», Θεσ/νίκη 2007, ISBN: 978 960 8097 322.
Χριστιανική ιστορία
Το Ιερό [Άγιο] φως
Το βράδυ της αναστάσεως θα σβήσουν όλα τ’ άλλα φώτα και θ’ απομείνει μόνο το «ακοίμητο φως» ή άγιο [ιερό] φως που υπάρχει στην Αγία Τράπεζα. Το φως είναι από το τάφο του Ιησού που βγαίνει το βράδυ της αναστάσεως.
Επίσης υπάρχει και το «Άγιο Φως» της αγίας Ραδεγόνδης, εις την Γαλλία.
Η Ραδεγόνδη [Radegonde], σύζυγος του βασιλέως της Γαλλίας Κλοταίρου [Coltaire], η οποία μνημονεύεται μέχρι σήμερον ως αγία της Καθολικής Εκκλησίας, έκτισε το 569 μ.Χ. στην πόλη Πικταύϊο (Poitiers) μοναστήρι καλογραιών, εις το οποίο και μόνασε έπειτα, ζώντος ακόμη του ανδρός της. Αυτή λοιπόν η Ραδεγόνδη, επιθυμούσα να κατακτήση το μοναστήριο κατά πάντα αξιοσέβαστον, το εστόλισε με πολλών αγίων λείψανα, μετακομισμένα με βαρύτατα έξοδα από την Ανατολήν όθεν έλαβε δωρεάν και άλλα από τον τότε βασιλεύοντα των Ρωμαίων αυτοκράτορα Ιουστίνον τον 2ον[ούτος είναι ο Ιουστίνος ο οποίος εφόνευσε τον εξάδελφον και ομώνυμόν του Ιουστίνον, όστις εκυβερνάτο από τις συμβουλές των αυλικών και της γυναικός του Σοφίας, και όστις έχασε την Ιταλία {ίδε την Γαλλική βιογραφία εις τα κεφάλαια Justin II και Radegonde}] μεταξύ των οποίων ήτο και μέρος του τιμίου ξύλου [ακόμη ένα κομμάτι….]. Δεν αρκέσθηκε σε αυτά η Ραδεγόνδη, αλλά θέλησε να ενεργούνται και θαύματα εις το μοναστήρι της.
Με αποτέλεσμα αυτό να προκαλέσει ηδονή αλλά και κέρδος εις τις καλόγραιες η ευσεβής βασίλισσα. Ένα από τα θαύματα ήτο και το άγιο φως.
Βέβαια για να αποδείξη ομοιότητα του Ιεροσολυμικού και του Πικταυϊκού, επειδή όταν θαυματοργούσε τούτο εις την Γαλλίαν το θαύμα αυτό, ούτε το όνομα ακόμη του αγίου φωτός εγνώριζαν εις την Ιερουσαλήμ, και φυσικά ουδείς εις την Ανατολήν.
Εις του Πικταυΐου το μοναστήρι εφαίνετο το άγιο φως την Μεγάλη Παρασκευή και όχι Μεγάλο Σάββατο όπως των Ιεροσολύμων, αλλά και εκ τούτου εφωτίζετο μόνο η εκκλησία της μονής, με το οποίο περιμένοντάς το επροσεύχοντο οι πιστοί.
Από τους ανατολικούς πατέρες της εκκλησίας ο μόνος που αναφέρει αλλά και ετροχρονισμένα είναι ο Γραικορωμαίος Ιωάννης Φωκάς εις τα μέσα της 12ης εκατονταετηρίδος, ενώ πρίν κανείς από τους πατέρες της ανατολικής εκκλησίας και ιστορικούς της δεν αναφέρει κανείς ουδέν.
Ο Ιωάννης Φωκάς παρότι ιερεάς επήγε εις την Ιερουσαλήμ κατά το έτος 1185 και ήτο εκεί περίπου δυο έτη πριν ο Σαλαδίνος την πάρει από τους Λατίνους δεν αναφέρει τίποτα, το αναφέρει αργότερα όπου λέγεται ότι εσιώπησε νωρίτερα ίσως δια την έχθραν προς τους Λατίνους.
[Αδαμάντιος Κοραής «Περί του εν Ιεροσολύμοις αγίου φωτός», κεφάλαιο β, σελίδα 12-13]
Ο Αδαμάντιος Κοραής εις το έργο του «Περί του εν Ιεροσολύμοις αγίου φωτός» αναφέρει ότι ούτε ο Χρυσόστομος ούτε ο Γρηγόριος αλλά και ο πατριάρχης Ιεροσολύμων Κύριλλος δεν έκαναν καμμία αναφορά ότι εις τα Ιεροσόλυμα στο άγιο τάφο εμφανίζετο το άγιο φως.
Το άγιο φως ακούσθηκε πρώτη φορά κατά την 9ην εκατονταετηρίδα, όχι από αγιοταφίτη αλλά από έναν από τους μοναχούς της Δυτικής εκκλησίας.
Ονομάζετο Βερνάρδος, Γάλλος στο γένος, μοναχός του τάγματος των Βενδικτών από το περίφημο μοναστήρι του όρους αγίου Μιχαήλ [Mont – Saint – Michel, Abbaye de Benedictins. Ίδε BECKMANN, Litteratur, der alter. Reisebescheib,II,S. 517-529] Κατά το 870 μ.Χ. πήγε εις τα Ιεροσόλυμα [όταν η Ιερουσαλήμ είχε περάσει εις τα χέρια των Σαρακηνών], εις την προσκύνηση του αγίου τάφου. Όταν από εκεί επίστρεψε ο Βερνάρδος, διηγήθηκε και το θαύμα του αγίου φωτός, ως αυτόπτης μάρτυρας, και ως ενεργούμενος συνήθως κατ’ έτος, το μέγα Σάββατο. Από το στόμα αυτού ακούστηκε πρώτη φορά το όνομα άγιο φως σε ανατολή και δύση. Το οποίο συμπίπτει με την εποχή που είναι πατριάρχης ο Φώτιος [857μ.Χ.], ο οποίος δεν αναφέρει τίποτα.
Στις αρχές της 7ηςεκατονταετηρίδος είχαν καταλάβει την πόλη οι Σαρακηνοί οι οποίοι είχαν κατέστρεψαν τις μεγαλοπρεπείς οικοδομές και τις εκκλησίες που είχε κτίσει ο Μέγας Κωνσταντίνος και η μητέρα του Ελένη.
Στα τέλη της 8ηςεκατονταετηρίδος, αυτοκράτορας της δύσεως είναι ο Μέγας Κάρολος ή Καρλομάγος [Charlemagne], ο οποίος έλαβε την άδεια από τον τότε Καλιφάν [Calife], τον περιβόητο Ααρών Αλ Ρασχίδ , στόλισε πάλι την Ιερουσαλήμ με εκκλησίες και μοναστήρια, και ανανέωσε τον ζήλο των προσκυνητών, περισσότερο των δυτικών παρά των ανατολικών.
Μετά από λίγα χρόνια επήλθε και το σχίσμα των δυο εκκλησιών, καθώς οι δυο αυτοκράτορες Ανατολής και Δύσεως δεν καλόβλεπαν ο ένας τον άλλον. Το αυτό εγέννετο και από τους δυο ιεράρχες, της νέας και της πρεσβυτέρας Ρώμης. Ο Πάπας δεν υπόφερε να ακούει τον Πατριάρχη της Κωνσταντινουπόλεως επονομαζόμενο Οικουμενικό, και αυτός πάλι τον Πάπα ως Καθολικό Άκρο Αρχιερέα.
Όπου μετά το σχίσμα έμειναν μόνοι κτήτορες και κύριοι του άγιου τάφου οι δυτικοί.
Όταν πέθανε ο Καλιφάς το 809 μ.Χ. και ο Μέγας Κάρολος το 814μ.Χ. των οποίων η φιλία έσωζε και την ησυχία των άγριων εκείνων τόπων, οι Άραβες άρχισαν τις συνήθεις ληστείες και καταδρομές, οι οποίες φυσικά λιγόστεψαν τον αριθμό των προσκυνητών, και επομένως τα κέρδη των Λατίνων μοναχών. Οπότε δια να «θεραπεύσουν την δυστυχίαν», επινόησαν το θαύμα. Έτσι ήλπιζαν να μετρήσουν και την αγριότητα των Αράβων αλλά και τον ζήλο των προσκυνητών.
Ένας από τους εμπειρότερους νεώτερους θεολόγους της εκκλησιαστικής ιστορίας αναφέρει : η αρχή του φωτός τούτου συμπίπτει με τους χρόνους του Μεγάλου Καρόλου. Ο Κάρολος τότε δια πρέσβεων συνάπτει φιλία με τον Ααρών Ρασχίδ, κραταιό βασιλέα της Περσίας και Χαλίφη των Σαρακηνών, εις τον οποίον τότε ήτο υποταγμένη η πόλη της Ιερουσαλήμ, όλη η Παλαιστίνη και η Συρία. Έλαβε την άδεια τότε από τον Ααρών να κάνει πολλά, έβαλε τους Λατίνους στον άγιο τάφο και φρόντισε να κτίσει ξενοδοχείο δια τους ερχόμενους προσκυνητές, συνάθροισε βιβλιοθήκη και κατεπλούτισε τον άγιο τάφο και τον εμπεριέχοντα ναό με πλούσια δώρα.
Ακολούθησαν οι σταυρικοί πόλεμοι ή σταυροφορίες με την κατάληψη της Ιερουσαλήμ από τους Ευρωπαίους και την εκδίωξη των Αράβων. Και την εκμετάλλευση του αγίου φωτός από τους Δυτικούς μοναχούς, όπου και είχε χαρακτηρισθεί ο Χρυσούς αιώνας των μοναχών, διότι θησαύρισαν από τα δώρα των προσκυνητών. Αυτό κράτησε 88 έτη, έως ότου ανέλαβε τους Άραβες ο περίφημος Σαλαδίνος Σουλτάνος της Αιγύπτου ο οποίος το 1187 απέκτησε την Ιερουσαλήμ, την οποίαν και την χάρισε εις τους Ανατολικούς [Voltaire, Essai sur les moeurs et l’ esprit des natios. Chap. 56] και όχι εις τους Δυτικούς.
Πρώτον, διότι έλαβε την πόλη από τους Δυτικούς, ως εχθρούς με πολλή αιματοχυσία, και έπειτα διότι είχε και φίλο τον βασιλεύοντα Γραικορωμαίο αυτοκράτορα Ισαάκ τον Άγγελο, ο οποίος είχε συμμαχήσει μαζί του. Δηλαδή οι ανατολικοί χριστιανοί έγιναν σύμμαχοι με τους Σαρακηνούς εναντίον των Δυτικών χριστιανών δια να μην εξαφανισθούν από τους σταυροφόρους.
Η μεταβίβαση αυτή του αγίου τάφου, φυσικά μετά του αγίου φωτός από τους δυτικούς εις τους ανατολικούς λύπησε τους δυτικούς, όπου όπως αναφέρει ο Muller εις το έργο του «Histoir Universel Trad. Franc.» στο tom. II. Pag. 410, ο Πάπας Ουρβανός ο 3οςαπέθανε από την αναγγελία της αλώσεως από τον Σαλαδίνο και το δώσιμο του τάφου εις τους ανατολικούς.
Έτσι έκτοτε παρέμεινε εις τα χέρια των ανατολικών.
Από έθιμα που υπάρχουν σήμερα εις την Ελληνική επικράτεια θα δούμε ότι αν και τελούνται σήμερα ως χριστιανικά είναι όμως αρχαία Παγανιστικά.
Όπως εις την Καστοριά την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς οι κάτοικοι ανάβουν φωτιές που ονομάζονται «μπουμπούνες». Η πρώτη φωτιά ανάβει στην κεντρική πλατεία και σιγά- σιγά, ανάβουν κι άλλες σε όλες τις γειτονιές.
Εις τα Γρεβενά είναι τα «Λαγκοτσάρια» κατά τη διάρκεια των οποίων ομάδες μεταμφιεσμένων ανάβουν φωτιές και χορεύουν.
Εις την Κοζάνη, υπάρχουν οι «Φανοί», είναι μεγάλες φωτιές που ανάβουν στις διάφορες γειτονιές της Κοζάνης και οι ντόπιοι τραγουδούν αποκριάτικα τραγούδια (στο τοπικό ιδίωμα), που σατιρίζουν καταστάσεις και πρόσωπα. Κατά την διάρκεια του δωδεκαήμερου κάθε μέρα, μια γειτονιά ανάβει τον δικό της «Φανό», ενώ το βράδυ της Κυριακής (της Μεγάλης Αποκριάς) ανάβουν όλοι οι «Φανοί» σ’ όλες τις γειτονιές και η πόλη ζει ένα ξέφρενο παραδοσιακό γλέντι μέχρι το πρωί.
Επίσης υπάρχουν οι ονομαζόμενες «Παλιαπούλιες», όπου ίσως για την υπόλοιπη Ελλάδα, Αποκριά να σημαίνει καρναβάλι, χορός, ξεφάντωμα, για το Άργος Ορεστικό όμως, Αποκριά σημαίνει «Παλιαπούλιες». Στην αλάνα κάθε γειτονιάς το βράδυ της τελευταίας Κυριακής της Αποκριάς, ανάβουμε τις παλιαπούλιες, που είναι μεγάλοι κωνικοί σωροί από στοιβαγμένα αγκάθια, ξερόκλαδα, αποκλάδια. Λένε πως το έθιμο της παλιαπούλιας έλκει την καταγωγή του από την παγανιστική πυρολατρεία και τις πανάρχαιες εθιμικές εκδηλώσεις γύρω από τη λατρεία του θεού Πανός.
O ιστορικός της Λήμνου Αργ. Μοσχίδης αναφέρει για τη γιορτή των Ηφαιστείων, όπως την περιγράφει ο Φλάβιος Φιλόστρατος, τα εξής:
«Κατά ταύτην, τελουμένην κατ’ έτος, εσβένυτο επί της νήσου (Λήμνου) παν πυρ και επέμπετο εις Δήλον Ιερά ναύς (φαίνεται ότι Ιερουσαλήμ της Ελλάδος ήταν τότε η Δήλος) ίνα κομίσει νέον τοιούτον αγνόν εκ της εστίας της ιεράς εκείνης νήσου. Κατά το διάστημα δε τούτο, οι κάτοικοι προσέφερον εναγίσματα και θυσίες. Αν το πλοίον επανήρχετο προ της ενάτης ημέρας δεν ηδύνατο να προσεγγίσει, αλλά υποχρεούτο να παραπλέει μέχρις ου όσιον το εισπλεύσαι γένηται. Μετά δε την προσόρμισιν διενέμετο το πυρ εις τας εμπύρους τέχνας και εις την άλλην δίαιτα και ήρχιζε του λοιπού νέος βίος».
Αυτά λέει ο Φιλόστρατος και η ομοιότητα των δύο τελετών είναι ολοφάνερη.
Αλεξάνδρα Καραβία Λαμπαδαρίδου – Συνταξ. συμβολ/φος
εδω βλέπουμε την παραδοχή ότι αυτό προϋπήρχε του χριστιανισμό αλλά και του ότι ο χριστιανισμός το πήρε από τον Ελληνισμό.
βιβλιογραφία
Ελληνική προϊστορία
http://http—ellinon-anava.pblogs.gr/2012/04/to-agio-fws-ths-syrias.html
Πηγές:
http://sfrang.blogspot.com/2007/0……………..,
http://freeinquiry.gr/product……………………, http://www.thyrathen……………..
Απόσπασμα εκ του άρθρου του Nikos Samios το οποίο είχε αναρτηθεί την Δευτέρα, 16 Απριλίου 2012 1:35 μμ εις την ακόλουθο ιστοσελίδα :
http://http—ellinon-anava.pblogs.gr/201…….- από το Ο Ζ…….ος, ιστορεί με έως άλλης ύλης τιμιωτέρας]
Χριστιανική ιστορία
[από την αναφορά εις την Καστοριά είναι απόσπασμα εκ του άρθρου του Nikos Samios το οποίο είχε αναρτηθεί την Δευτέρα, 16 Απριλίου 2012 1:35 μμ εις την ακόλουθο ιστοσελίδα :
http://http—ellinon-anava……………….
επίσης πληροφορίες από : http://www.parembasi…….
http://el.wikipedia.org/wikihttp://
www.ysee.gr/index.php?ty……
www.helle…….nicpantheo……..
http://
www.visit….greece.gr/pages.php?pageID=90999399&langID=1http://
www.asarg090reosorestiko.gr/4/61/http://
www.geocitiesopytr.com/ichor10/pyrovasia.htmlhttp://linaam2.livepage.gr/wiki/377/514
η βιβλιογραφία αποκρύπτεται διότι οι αναδημοσιεύσεις των άρθρων του συγγραφέως γίνονται άνευ της αναφοράς του όπως και της ιστοσελίδος του
ΠΗΓΗ: Από το υπό έκδοση βιβλίο «Αναμνήσεις από Μέλλον του Χθες» – «Ηρωολόγιον Αγιολόγιον – Το διάβα των Ηρώων εις τον Χριστιανισμό [Β μέρος]» – του Όμηρου Ερμείδη
pirforosellin / Image by arvydele from depositphotos.com
