SRGAP2. Το γονίδιο που ίσως επενέβησαν εξωγήινοι για ανάπτυξη του ανθρώπινου εγκεφάλου
Γράφει ο Σπύρος Μακρής
Έχετε αναρωτηθεί ποιες είναι οι διαφορές στη συμπεριφορά και στην εξέλιξη μεταξύ ανθρώπων και άλλων πρωτευόντων; Απαντήσεις και θεωρίες θα βρείτε αρκετές. Το άρθρο αυτό χωρίζεται σε δύο σκέλη: Έχουμε την επιστημονική ανακάλυψη και ένα τεράστιο ίσως. Ας τα δούμε. Θα ξεκινήσω από το πρώτο: Δύο ομάδες με επικεφαλής τον Evan Eichler και τον Franck Polleux ανακάλυψαν ότι οι άνθρωποι, μόνοι μεταξύ όλων των ζώων, έχουν τρία επιπλέον αντίγραφα ενός γονιδίου που ονομάζεται SRGAP2, το οποίο εμπλέκεται στην ανάπτυξη του εγκεφάλου.
Το πρότζεκτ Ανθρώπινου Γονιδιώματος ολοκληρώθηκε επίσημα το 2003, αλλά στην πραγματικότητα, ίσως, να υπάρχει πάντα κάτι, μια νέα ανακάλυψη που, κάθε φορά, θα μπορεί να προστεθεί, στις συνεχείς προσπάθειες των επιστημόνων. Πολύ συνοπτικά, σύμφωνα με το nationalgeographic.com, το δεύτερο από αυτά τα αντίγραφα, το SRGAP2C, είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον επειδή επηρεάζει την ανάπτυξη των νευρώνων και παράγει χαρακτηριστικά που είναι ευδιάκριτα ανθρώπινα. Εμφανίστηκε μεταξύ 2 και 3 εκατομμυρίων ετών πριν, την εποχή που ο εγκέφαλός μας έγινε πολύ μεγαλύτερος.
Διαβάστε επίσης: Εξωγήινη Παρέμβαση στον Άνθρωπο. Εικασία ή…
Μια ομάδα με επικεφαλής τους επιστήμονες στο Ερευνητικό Ινστιτούτο Scripps, έδειξε ότι ένα επιπλέον αντίγραφο ενός γονιδίου ανάπτυξης του εγκεφάλου, το οποίο εμφανίστηκε στο γονιδίωμα των προγόνων μας πριν από περίπου 2,4 εκατομμύρια χρόνια, επέτρεψε στους ώριμους νευρώνες να μεταναστεύσουν μακρύτερα και να αναπτύξουν περισσότερες συνδέσεις. Παραδόξως, το αντίγραφο που προστέθηκε δεν αυξάνει τη λειτουργία του αρχικού γονιδίου, SRGAP2, το οποίο κάνει τους νευρώνες να φυτρώνουν συνδέσεις με γειτονικά κύτταρα. Αντίθετα, παρεμβαίνει σε αυτή την αρχική λειτουργία, δίνοντας ουσιαστικά περισσότερο χρόνο στους νευρώνες να συνδεθούν σε έναν μεγαλύτερο εγκέφαλο.
«Αυτό φαίνεται να είναι ένα σημαντικό παράδειγμα γονιδιωματικής καινοτομίας που συνέβαλε στην ανθρώπινη εξέλιξη», δήλωσε ο Franck Polleux, καθηγητής στο Τμήμα Κυτταρικής Βιολογίας και στο Κέντρο Νευροεπιστημών Dorris στο Ερευνητικό Ινστιτούτο Scripps. «Το εύρημα ότι ένα διπλό γονίδιο μπορεί να αλληλεπιδράσει με το αρχικό αντίγραφο υποδηλώνει επίσης έναν νέο τρόπο σκέψης για το πώς συμβαίνει η εξέλιξη και μπορεί να μας δώσει στοιχεία για αναπτυξιακές διαταραχές που σχετίζονται με τον άνθρωπο, όπως ο αυτισμός και η σχιζοφρένεια». Ο Polleux είναι ο ανώτερος συγγραφέας της έκθεσης, η οποία δημοσιεύτηκε στην επιθεώρηση «Cell», το 2012. Το ίδιο τεύχος παρουσιάζει μια σχετική εργασία για την πρόσφατη εξέλιξη του SRGAP2 από το εργαστήριο του Evan E. Eichler στο Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον, στο Σιάτλ.
Διαβάστε επίσης: Το DNA μας ΔΕΝ είναι 100% Ανθρώπινο
Παραδόξως, το SRGAP2B, ο σχετικά ανενεργός διπλασιασμός του SRGAP2, ήταν αυτός που συνέβη πρώτος – περίπου 3,4 εκατομμύρια χρόνια πριν, σύμφωνα με τις τεχνικές γονιδιωματικής χρονολόγησης του Eichler. Το ενεργό SRGAP2C εμφανίστηκε ακόμη πιο πρόσφατα μέσω της αντιγραφής του SRGAP2B, με περίπου 1 εκατομμύριο χρόνια να χωρίζουν τις δύο αντιγραφές. Η εμφάνιση του SRGAP2C συνέβη πριν από περίπου 2,4 εκατομμύρια χρόνια – που αντιστοιχεί περίπου στην εποχή που χωρίστηκαν οι γενεαλογίες των Αυστραλοπίθηκων και των Homo. Συνολικά, τα αποτελέσματα από τα εργαστήρια Eichler και Polleux υποδεικνύουν ότι ο διπλασιασμός του SRGAP2C στη γραμμή Homo μπορεί να παρείχε ένα επιλεκτικό πλεονέκτημα εν μέρει επιβραδύνοντας τον ρυθμό ωρίμανσης της σπονδυλικής στήλης επιτρέποντας την εμφάνιση περισσότερων συνδέσεων μεταξύ των νευρώνων του φλοιού.
Περίπου 30 άλλα γονίδια που κωδικοποιούν πρωτεΐνες διπλασιάστηκαν καθώς το πρώιμο γονιδίωμα των ανθρωποειδών εξελίχθηκε προς το σύγχρονο ανθρώπινο, και το εργαστήριο του Polleux τώρα συνεργάζεται με το Eichler για να χαρακτηρίσει τα προγονικά αντίγραφα αυτών των γονιδίων και τις ανθρωποειδικές αντιγραφές τους. «Υπήρξε πιθανώς μια συν-εξέλιξη αυτών των γονιδιωματικών αλλαγών που μαζί έκαναν τον ανθρώπινο εγκέφαλο μοναδικό», είπε ο Polleux. «Αυτό το ειδικό για τον άνθρωπο τμήμα του γονιδιώματος δεν έχει εξεταστεί μέχρι στιγμής, καθώς είναι κακώς συναρμολογημένο, αλλά υποψιαζόμαστε ότι μπορεί να περιέχει τις απαντήσεις σε μερικά μακροχρόνια μυστήρια σχετικά με τις ανθρώπινες ασθένειες», είπε ο Polleux.
Επενέβησαν εξωγήινοι για την ανάπτυξη του ανθρώπινου εγκεφάλου;
Πολύ ωραία, όλα αυτά τα επιστημονικά, τα οποία καταλήγουν στο να εξηγούν τι βοήθησε στην ανάπτυξη ανώτερων λειτουργιών όπως η γλώσσα και η συνειδητή σκέψη, όμως θα ήθελα να σταθώ σε μια απορία που μου δημιουργήθηκε καθώς διάβαζα όλα αυτά: Ποιος παράγοντας έβαλε σε λειτουργία αυτή τη διαδικασία αντιγραφής; Τι την προκάλεσε να ξεκινήσει; Τι ήταν εκείνο που διαχώρισε οριστικά τον άνθρωπο από τους πιθήκους και γενικότερα από τα υπόλοιπα πρωτεύοντα;
Διαβάστε επίσης; «Αρχαίος κώδικας» στο DNA υπονοεί «παρέμβαση»
Ήταν, δηλαδή, μια κατάσταση που προέκυψε τυχαία ανάμεσα σε άλλες; Κι αν ήταν τυχαία, ποια ήταν η διάρκειά αυτής της αλλαγής, έγινε απότομα ή σταδιακά; Δηλαδή, έγινε μέσα σε μια μέρα ή μερικές εβδομάδες; Ή χρειάστηκαν αιώνες και χιλιετίες ωσότου ολοκληρωθεί η διαδικασία και να περάσει από τη μια γενιά στην άλλη; Και, πάνω που ολοκληρώθηκε, ένα εκατομμύριο χρόνια μετά, συνέβη κάτι παρόμοιο; Και γιατί αυτή η αλλαγή σημειώθηκε μόνο σε ένα είδος πρωτευόντων το οποίο εξελίχθηκε μόνο στον σημερινό άνθρωπο; Γιατί όχι σε όλα τα πρωτεύοντα;
Σε μένα, προσωπικά, μου κάνει, σαν να υπήρξε κάποια προτίμηση, κάποια επιλογή. Βέβαια, δεν διαθέτω τις γνώσεις που έχουν οι επιστήμονες, αλλά πιστεύω ότι είμαι σε θέση να κάνω σκέψεις, εικασίες, παραγωγικούς και επαγωγικούς συλλογισμούς. Κι όταν δεν βρίσκεις μια απάντηση που σε ενδιαφέρει, ψάχνεις να την βρεις. Και όταν δεν την βρίσκεις κάνεις υποθέσεις και θέτεις ερωτήματα.
Διαβάστε επίσης: Τι είναι η “Mona Lisa”, η Εξωγήινη Γυναίκα που “Βρήκε” η NASA στη Σελήνη
Τι θα μπορούσε να είναι αυτό που μεσολάβησε, παρενέβη – ή όπως θέλει να το πει ο καθένας – και έδειξε το νέο δρόμο της εξέλιξης; Μία εύκολη λογική εξήγηση θα ήταν πως παρενέβησαν κάποιοι με τεχνητό τρόπο. Ξέρω, ξέρω… Έχω ξεφύγει. Πηγαίνω σε άλλα μονοπάτια. Δεν είστε υποχρεωμένοι να διαβάσετε παρακάτω. Ποιος λογικός άνθρωπος θα συνδύαζε μια επιστημονική ανακάλυψη με μύθους; Ξέρετε, στην ελληνική όπως και στην παγκόσμια μυθολογία, υπάρχουν αρκετοί μύθοι που μιλούν για θεούς που ήρθαν από τον ουρανό και δημιούργησαν ανθρώπους. Κι αν;… Δεν λέω ότι συνέβη. Κάνω μια υπόθεση επιστημονικής φαντασίας.
Κι αν ήρθαν θεοί, ή όντα από άλλα άστρα που, για δικούς τους λόγους, προτίμησαν και επέλεξαν ένα είδος από τα πρωτεύοντα και φρόντισαν τεχνητά αυτή τη διαδικασία που ανακάλυψαν οι επιστήμονες; Και γιατί; Δεν μπορούμε να το ξέρουμε. Μπορούμε να το υποθέσουμε αν διαβάσουμε τον τάδε ή τον δείνα μύθο που μιλάει για θεούς που δημιούργησαν ανθρώπους. Αλλά, αυτό, είναι ένα άλλο ξεχωριστό κεφάλαιο. (Διαβάστε επίσης: Οι θεοί που έπλασαν τους Έλληνες)
Προσωπικά, βρίσκω αυτή την εικασία επιστημονικής φαντασίας ιδιαίτερα ελκυστική, αλλά νομίζω θα ήταν λάθος αν την υιοθετούσα ως την πιο πιθανή ανάμεσα σε άλλες πιθανότητες. Διότι, τι γίνεται αν η διαδικασία δεν έγινε απότομα; Ενδεχομένως χρειάστηκαν κάποιοι αιώνες μπορεί και χιλιετίες που η διάρκειά τους είναι απειροελάχιστη μέσα στα εκατομμύρια χρόνια της φυσικής εξέλιξης. Ουσιαστικά, δηλαδή, θα μπορούσε να είναι μια φυσική διεργασία και όχι απαραίτητα τεχνητή παρέμβαση εξωγήινων όντων. Είναι ένα πιθανό γεγονός που αν ισχύει δείχνει την υποτίμησή μας ως είδος, από εμάς τους ίδιους και την προτίμησή μας να παρέμβη το χέρι κάποιου θεού ή εξωγήινου, απορρίπτοντας το χέρι της φύσης. Δείχνει, επίσης, πόσο οι σκέψεις μας θα μπορούσαν να υποτιμήσουν τις διαδικασίες της φύσης που μας περιβάλει και την οποία αλλαζονικά θεωρούμε ότι μπορούμε να την δαμάσουμε και να την υποτάξουμε, οπότε κατά συνέπεια τη θεωρούμε κατώτερη και της φερόμαστε αναλόγως. Τώρα, αφήνω σε εσάς, όποιον θέλει, να αναπτύξει τις δικές του σκέψεις και υποθέσεις. Και ίσως να φτάσετε στο ίδιο ερώτημα: Ποιος πειραματίστηκε στο δικό μας προϊστορικό είδος πρωτευόντων που εξελίχθηκε ο άνθρωπος; Η φύση ή κάποια εξωγήινα όντα;
diadrastika / Image by Placidplace from Pixabay
