Ποιος Ήταν ο Λευκός Θεός των Ίνκας
Γράφει ο Σπύρος Μακρής
Είναι γνωστό ότι σχεδόν όλες οι φυλές στο δυτικό ημισφαίριο διατηρούν κάποιες παραδόσεις για την αρχαία εμφάνιση ενός λευκού θεού που κατέβηκε από τον ουρανό για να διδάξει και να οργανώσει τον λαό του.
Μερικές από τις πιο ενδιαφέρουσες εκδοχές αυτής της ευρείας παράδοσης προέρχονται από το Περού, όπου αυτή η θρυλική θεότητα είναι γνωστή ποικιλοτρόπως ως Kon Ticci Viracocha, Tunupa, Pachacamac, Tarapaca, ή Arnauan, ανάλογα με την περιοχή που εξετάζεται.
Τέσσερις από τους πιο εγκωμιαστικούς Περουβιανούς ιστορικούς είναι οι Pedro Cieza de Leon, Sarmiento de Gamboa, Betanzos, και Santacruz Pachacuti. Έχουν γράψει ιδιαίτερα ενδιαφέροντα πράγματα για τον λευκό και γενειοφόρο θεό.
Όταν εξεταστούν από κοινού όλες οι ιστορίες μαζί, μας δίνουν μια αρκετά λεπτομερή περιγραφή για την φυσική εμφάνιση, την προσωπικότητα και τις δραστηριότητες του μεγαλύτερου ήρωα μεταξύ των προγόνων των Άνδεων.
Διαβάστε επίσης: Κι αν ο Ίκαρος δημιούργησε τους Ίνκας; Ο ινδιάνικος μύθος του Inkari
Ticiviracocha
Ο Pedro Cieza de Leon έφτασε στο Περού το 1548 ως απλός στρατιώτης σε στρατιωτική ομάδα που στάλθηκε για να καταπνίξει μια εξέγερση που είχε μετατραπεί σε εμφύλιο πόλεμο μεταξύ των Ισπανών ηγεμόνων της χώρας.
Έμεινε μέχρι το 1550 και κατά τη διάρκεια της παραμονής του εκεί επισκέφθηκε σχεδόν κάθε τμήμα της πρόσφατα κατακτημένης γης, παρατηρώντας και καταγράφοντας περιγραφές του εδάφους, των φυτών, των εθίμων των ντόπιων και των κύριων πτυχών της ιστορίας τους.
Είχε ξεκινήσει να κρατάει ένα ημερολόγιο από τις παρατηρήσεις του από τότε που άρχισε τα ταξίδια του στην Κολομβία το 1541. Σταδιακά, ο Cieza γοητεύτηκε με την ιδέα να γράψει την ιστορία του Περού και των λαών του.
Αφού ολοκλήρωσε τα στρατιωτικά του καθήκοντα, ήρθε σε επαφή με όλους τους επιζώντες σοφούς και ευγενείς των Incas, καθώς και με όλους τους Ισπανούς που είχαν μάθει πράγματα για τις παραδόσεις της κατακτημένης αυτοκρατορίας των Inca.
«Αυτά τα πράγματα που γράφω εδώ είναι αληθινά και πράγματα μεγάλης σημασίας και ωφέλιμα», σημείωσε στον πρόλογο του πρώτου του βιβλίου, «γιατί πολλές φορές ενώ οι άλλοι στρατιώτες κοιμόντουσαν, έγραφα τη νύχτα μέχρι να κουραστώ».
Το πρώτο του έργο «La Cronica del Peru», δημοσιεύθηκε αρχικά στη Σεβίλλη το 1553, ενώ το μετέπειτα «El Senorio de los Incas» παρέμεινε ανέκδοτο μέχρι το 1880.
Στο κεφάλαιο πέντε από το Senorio του, ο Cieza καταγράφει το ακόλουθο υπόμνημα για την εμφάνιση ενός λευκού θεού των προγόνων των Incas:
«Πριν οι κάτοικοι των Ίνκας κυβερνηθούν, ακούστηκαν, μάλιστα, σε αυτά τα βασίλεια, αυτοί οι Ινδιάνοι να μιλάνε για κάτι πολύ μεγαλύτερο από όλους τους άλλους που λένε, επειδή επιβεβαιώνουν ότι πήγαιναν για πολύ καιρό χωρίς να δουν τον ήλιο και ότι, με αυτή την ανεπάρκεια, έθεσαν μεγάλες προσευχές και ικεσίες σε όσους λαχταρούσαν ως θεούς, ζητώντας τους να αποκαταστήσουν το φως που τους λείπει. Και με τον τρόπο αυτό, προέκυψε από το νησί της Titicaca, το οποίο βρίσκεται στη μεγάλη λίμνη του Collao, ο ήλιος να λάμπει λαμπρά, γεγονός που τους έκανε όλους πολύ χαρούμενους.
»Και μετά, λένε ότι από τη γη του μεσημεριανού ήλιου ήρθε και εμφανίστηκε σε αυτούς ένας λευκός άνθρωπος, μεγαλόσωμος, του οποίου η όψη έδειχνε άνθρωπο με μεγάλη εξουσία και ενέπνεε μεγάλο σεβασμό. Αυτός ο άνθρωπος είχε τέτοια υπέρτατη δύναμη που ισοπέδωνε τα βουνά και σήκωνε τις πεδιάδες σε μεγάλους λόφους, έκανε το νερό να ρέει από ογκόλιθους. Και αφού αναγνώρισαν την υπέρτατη εξουσία του, τον ονόμασαν ως τον δημιουργό όλων των πραγμάτων, τον δημιουργό τους, τον πατέρα του ήλιου, διότι ακόμα και αυτό, λένε ότι έκανε πολλά μεγαλύτερα πράγματα επειδή έδωσε ζωή σε ανθρώπους και ζώα, και από το χέρι του έλαβαν αξιόλογο όφελος.
»Σύμφωνα με τους Ινδιάνους που μου το είπαν, που το άκουγαν από τους πατέρες τους, που το άκουγαν και στα τραγούδια που κρατούσαν από την αρχαιότητα, αυτός ο άνθρωπος πήγε προς τα βόρεια. Έκανε πολλά θαύματα στο ταξίδι του στα βουνά και ποτέ δεν τον είδαν ποτέ πάλι. Σε πολλά μέρη λένε ότι έδωσε εντολές στους άνδρες για το πώς να ζήσουν και ότι μίλησε με αγάπη και πολύ ταπεινότητα, προτρέποντάς τους να είναι καλοί και να μην προκαλούν κακό ή τραυματισμό ο ένας στον άλλο, αλλά να αγαπούν ο ένας τον άλλον και να έχουν φιλανθρωπία.
»Σε γενικές γραμμές τον αποκαλούν Ticiviracocha, παρόλο που στην επαρχία Collao τον αποκαλούν Tuapaca, και σε άλλα μέρη είναι γνωστός ως Arnauan. Πολλοί ναοί χτίστηκαν γι’ αυτόν σε διάφορα μέρη, όπου ανήγειραν πέτρινα αγάλματα με την ομοιότητά του, προτού προσφέρουν θυσίες. Οι μεγάλες πέτρινες μορφές στην πόλη της Tiahuanacu λέγεται ότι χρονολογούνται από εκείνη την εποχή, και από την παράδοση που κληρονόμησαν από το παρελθόν, αφηγούνται αυτό που έχω πει για τον Ticiviracocha, και δεν λένε τίποτε άλλο γι΄αυτόν, ούτε ότι ο ίδιος επέστρεψε ποτέ σε οποιαδήποτε μέρος αυτού του βασιλείου».
Διαβάστε επίσης: Δύο Μύθοι των Ίνκα για την Δημιουργία του Κόσμου που Κρύβουν Πολλά
Viracocha
Ο Pedro Sarmiento de Gamboa ήταν ένας διάσημος ναυτικός και καπετάνιος στον ισπανικό στρατό. Ενώ στάθμευσε στο Cuzco του Περού, διατάχθηκε από τον Viceroy, Francisco de Toledo, να συντάξει μια ιστορία για τους Incas.
Κάνοντας έκκληση σε μερικούς από τους παλαιότερους σοφούς που εξακολουθούσαν να ζουν στην αρχαία πρωτεύουσα της Ίνκας, ο Sarmiento άρχισε να του παίρνει συνεντεύξεις μεμονωμένα.
Στην συνέχεια συνέκρινε τις μαρτυρίες τους για να συνάγει τα συμπεράσματά του και να κάνει τη τελική σύνταξη της ιστορίας που του ζητήθηκε.
Το χειρόγραφο που ετοίμασε ονομάστηκε «Historia de Los Incas» και «La Segunda Parte de La Historia Llamada Indica», το δεύτερο από τα αρχικά προβλεπόμενα τρία ξεχωριστά βιβλία. Το χειρόγραφο παρέμεινε αδημοσίευτο για πολλά χρόνια υπό την επίβλεψη του ισπανικού στέμματος, τελικά βρήκε τον εκδοτικό του δρόμο, μετά την πώλησή του στην βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου του Göttingen, όπου ανακαλύφθηκε και δημοσιεύθηκε το 1906.
Η εκδοχή του λευκού θείου θεού του Sarmiento είναι η εξής:
»Όλοι οι Ινδιάνοι συμφωνούν ότι δημιουργήθηκαν από αυτόν τον Viracocha, που πιστεύουν ότι ήταν ένας άνθρωπος μεσαίου ύψους, λευκός και ντυμένος με μια λευκή ρόμπα συγκεντρωμένη γύρω από το σώμα του, και ότι μαζί του είχε συντρόφους και κρατούσε ένα βιβλίο στα χέρια του. Μετά από αυτό, λένε μια παράξενη ιστορία. Δηλαδή ότι μετά από αυτό ο Viracocha δημιούργησε όλους τους ανθρώπους, ήρθε σε έναν τόπο όπου συγκεντρώθηκε μια μεγάλη ομάδα … Ο Viracocha συνέχισε το ταξίδι του, κάνοντας έργα ευσέβειας και διδάσκοντας τον λαό που είχε δημιουργήσει … και επιθυμώντας να φύγει από τη γη του Περού, έδωσε μια ομιλία σε εκείνους που είχε δημιουργήσει, συμβουλεύοντάς τους για πράγματα που επρόκειτο να συμβούν στο μέλλον.
»Τους προειδοποίησε ότι θα έρθουν άνθρωποι λέγοντας τους ότι είναι ο Viracocha, ο δημιουργός τους, αλλά (οι ινδιάνοι) δεν θα πρέπει να πιστέψουν τους απατεώνες, αλλά ότι στις προσεχείς εποχές θα στείλει τους αγγελιαφόρους του για να τους διδάξουν και να τους υποστηρίξουν. Και αφού το είπε αυτό, αυτός και οι δύο σύντροφοί του πήγαν στον ωκεανό και αποχώρησαν περπατώντας πάνω από τα νερά, χωρίς να βυθιστούν, σαν να περπατούσαν στη γη».
Διαβάστε επίσης: Ο Ελαφρύς Χρυσός των Ίνκας από Έλλειψη Βαρύτητας
Con Tici Viracocha Pachayachachic
Ο Juan de Betanzos ήταν από τους πρώτους κατακτητές που εισέβαλαν στο Περού με τον Francisco Pizarro.
Αμέσως μετά την είσοδό του στη χώρα άρχισε να σπουδάζει Κέτσουα (Quechua), τη γλώσσα των Ίνκας, μέχρις ότου κατάφερε να ονομαστεί επίσημος διερμηνέας για το βασιλικό δικαστήριο. Ήταν τόσο αρκετά εξειδικευμένος στην τοπική γλώσσα ώστε οι πρώτες του δημοσιεύσεις ήταν τα Ισπανο-Κέτσουα λεξικά.
Ο Betanzos παντρεύτηκε μία από τις πρώτες πριγκίπισσες Inca και έζησε στο Cuzco, συγκεντρώνοντας δεδομένα και παρατηρήσεις από πρώτο χέρι μέχρι το 1551. Τότε εμφανίστηκε η μεγάλη του πραγματεία για τις παραδόσεις και την ιστορία των Ινδιάνων «Suma y Narracion de Los Incas». Έδωσε ιδιαίτερη προσοχή στα γραπτά του στο να διατηρήσει την «τάξη μιλώντας για τους ντόπιους».
Αυτή είναι η περιγραφή του Betanzos:
«Ζητώντας από τους Ινδιάνους ποια ιδέα ή εικόνα είχαν γι΄αυτόν τον Viracocha όταν οι αρχαίοι τον είδαν σύμφωνα με τις παραδόσεις που είχαν λάβει, μου είπαν ότι ήταν ένας άνθρωπος με μεγάλο ύψος και ότι είχε λευκά ρούχα που έφταναν ως τα πόδια του, και ότι η ρόμπα ήταν τραβηγμένη στη μέση και ότι είχε κοντά μαλλιά και ότι είχε ένα στέμμα στο κεφάλι του όπως θα φορούσε ένας ιερέας (των Ίνκας) και ότι περπατούσε με το κεφάλι του γυμνό και ότι είχε ένα συγκεκριμένο πράγμα στα χέρια του που τους φαινόταν σαν τα μικρά θρησκευτικά βιβλία που φέρουν σήμερα οι ιερείς μαζί τους. … τους ρώτησα το όνομα αυτού του προσώπου προς τιμήν του οποίου ανεγέρθηκε το πέτρινο μνημείο και μου είπαν ότι ονομάστηκε Con Tici Viracocha Pachayachachic, που στη γλώσσα τους σημαίνει «θεός, δημιουργός της γης».
Tonapa ή Tarapaca Viracochanpa
Πολύ λίγα είναι γνωστά για τον συγγραφέα του επόμενου θρύλου, εκτός από το ότι ήταν Ινδιάνος από τον νότιο τομέα της Αυτοκρατορίας των Inca που υπερηφανευόταν ότι είχε «εκχριστιανιστεί». Έγραψε κάτω από το δύσχρηστο όνομα του Don Joan de Santacruz Pachacuti Yamqui και το χειρόγραφο του, ένα περίεργο μείγμα ισπανικών και λέξεων Quechua, παρέμεινε αδημοσίευτο μέχρι το 1880.
Η εκδοχή της Santacruz Pachacuti για την παράδοση του Λευκού Θεού είναι, όμως, πολύ ενδιαφέρουσα:
«Ορισμένα χρόνια μετά την αποβολή των διαβόλων από αυτή τη γη, ήρθε σε αυτές τις επαρχίες και τα βασίλεια του Tabantinsuyo ένας γενειοφόρος άνδρας μεσαίου μεγέθους με μακριά μαλλιά, που φορούσε ένα μάλλον μακρύ πουκάμισο και λένε ότι ήταν κάτι περισσότερο από νέος. Είχε λευκές τρίχες, ήταν λεπτός, περπατούσε με συντρόφους (ή περπατούσε με μία ράβδο) και δίδαξε τους ανθρώπους με μεγάλη αγάπη, αποκαλώντας τους όλους ως γιους και κόρες του. Όμως, δεν τον άκουγαν πάντα και δεν τον υπάκουαν όλοι, και όταν ταξίδευε στις επαρχίες έκανε πολλά θαύματα ορατά: θεράπευε τους άρρωστους αγγίζοντας τους με τα χέρια του, και δεν έφερε αντικείμενα ούτε είχε αγέλες ζώων.
»Αυτός ο άνθρωπος, λένε, μίλησε όλες τις γλώσσες των επαρχιών καλύτερα από τους ντόπιους και τον ονόμασαν Tonapa ή Tarapaca Viracochanpa Chayachicachan ή Pacchacan και Bicchhaycamayoc Cunacaycamayoc … Βρήκε τον λαό με μεγάλη αγάπη από το apotampo [πανδοχείο ή ξενώνα], και τον άκουγαν με μεγάλη προσοχή, λαμβάνοντας το ραβδί από το χέρι του, έτσι ώστε σε ένα ραβδί έλαβαν ό, τι τους κήρυξε, δείχνοντας (σε αυτούς) και υπογραμμίζοντας κάθε κεφάλαιο του λόγου. Αυτός ο άνθρωπος που ονομάζεται Thonapa, λένε, ταξίδεψε σε όλες τις επαρχίες του Collasuyos, κηρύσσοντας ακούραστα.
»Αυτός ο Thonapa λένε ότι καταράστηκε μια συγκεκριμένη πόλη για να πνιγούν και σήμερα ονομάζεται Yamqui Capacocha, η λίμνη, που όλοι οι Ινδιάνοι λένε ότι αρχικά ήταν μια κύρια πόλη και τώρα είναι μια λίμνη. Ένα άλλο πράγμα που λένε είναι ότι πάνω από ένα ψηλό λόφο που ονομάζεται Cachapucara υπήρχε ένα είδωλο με τη μορφή μιας γυναίκας και λένε ότι ο Tunapa μισούσε αυτό το είδωλο και στη συνέχεια προκάλεσε να πέσει φωτιά και έκαψε το λόφο και το είδωλο, καταστρέφοντας και λιώνοντας το λόφο σαν να ήταν κερί και ακόμα και σήμερα υπάρχουν υπολείμματα αυτού του θαύματος, που δεν ξανακούστηκε ποτέ στον κόσμο. Λένε ότι ο Tunapa συνέχισε την πορεία του στον ποταμό Chacamarca μέχρι να φτάσει στη θάλασσα και από εκεί διέσχισε το στενό προς την άλλη θάλασσα. Αυτό έχει επαληθευτεί από τους εξαιρετικά αρχαίους Incas».
Συμπέρασμα
Οι Περουβιανοί που μίλησαν στους πρώτους Ισπανούς ιστορικούς φαινόταν να θυμούνται πολύ καλά την παράδοση του Viracocha, τόσο σχετικά με την εμφάνισή του, τα λόγια του όσο και τις πράξεις του.
Συνθέτοντας στοιχεία από τις τέσσερις περουβιανές εκδόσεις για την παράδοση του Λευκού Θεού, αναδύεται ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον πορτρέτο του θεού Viracocha.
Ήταν ένας θεός δημιουργός που ήρθε να επισκεφθεί τους ανθρώπους που είχε δημιουργήσει, να τους διδάξει και να τους οργανώσει. Είχε λευκό δέρμα, ήταν μεσαίου ύψους έως αρκετά υψηλός, φορούσε έναν άσπρο χιτώνα που έδενε στη μέση και κρεμόταν ως τα πόδια του. Ήταν λεπτός και είχε λευκά μαλλιά. Όταν εμφανιζόταν στους ινδιάνους, ήταν μόνος ή/και είχε μαζί του συντρόφους, κρατούσε μία ράβδο ή/και ένα βιβλίο στα χέρια του και μερικές φορές φορούσε μια κορώνα στο κεφάλι του. Έδειξε πως είχε την ανώτατη εξουσία, μιλούσε όμως με αγάπη και ταπεινότητα, αποκαλώντας άπαντες τους Ίνκας ως «γιους» και «κόρες» του.
Εμφανίστηκε πολύ πριν από την εποχή της Αυτοκρατορίας των Inca και η έλευση του Viracocha αποτέλεσε την μοναδική σπουδαιότερη παράδοση μεταξύ των περιοχών των Άνδεων.
Πολλές μέρες πριν από την έλευση του, ο ήλιος σκοτείνιασε και οι άνθρωποι είχαν πολλά προβλήματα από την έλλειψη του ηλιακού φωτός. Μόνο μετά από έντονες προσευχές και παρακλήσεις, ανακτήθηκε το φως και στη συνέχεια εμφανίστηκε ο Viracocha. Παντού όπου πήγε στα βουνά του Περού, έκανε θαύματα. Κατέβαλε τους λόφους και σήκωνε τις πεδιάδες για να γίνουν βουνά. Έβγαζε νερό από βράχια, έδωσε ζωή σε ζώα και ανθρώπους και περπάτησε στο νερό.
Θεράπευσε τους αρρώστους με ένα μόνο άγγιγμα του χεριού του και μιλούσε σε όλες τις διαφορετικές γλώσσες της περιοχής με την ίδια ευελιξία. Ο Viracocha κατέστρεψε μια πόλη, έτσι καλύφθηκε από μια λίμνη και όλοι οι κάτοικοι πνίγηκαν. Ένας λόφος που «καταράστηκε» αναφλέχθηκε από φωτιά που έπεσε από τον ουρανό. Έδωσε εντολές στους ανθρώπους να αγαπούν τον πλησίον τους να είναι φιλάνθρωποι, αλλά τιμωρούσε τον λαό για τις ανομίες τους.
Τους έδωσε ένα αντίγραφο του λόγου του, γραμμένο σε ένα ραβδί, και στη συνέχεια έκανε επανεξέταση μαζί τους για έμφαση. Μιλώντας σε μια μεγάλη συγκένρωση, τους είπε για τα επόμενα γεγονότα, προειδοποιώντας τους ότι κάποιοι θα ερχόταν στο όνομά του, ψευδώς ισχυριζόμενοι ότι είναι ο Viracocha.
Τότε υποσχέθηκε να τους στείλει αληθινούς αγγελιοφόρους και υπηρέτες στο μέλλον για να τους διδάξουν και να τους υποστηρίξουν. Χωρίς γήινα υπάρχοντα, ο Viracocha πήγε στον ωκεανό μετά την ολοκλήρωση της επίσκεψής του και οι άνθρωποι δεν άκουσαν ποτέ ξανά κάτι γι’ αυτόν ή από αυτόν.
Δεν είναι δύσκολο να καταλάβουμε γιατί κάποιοι ισχυρίζονται ότι υπάρχει ισχυρή συσχέτιση μεταξύ των πολυάριθμων εκδοχών του θρύλου του λευκού θεού που βρέθηκε μεταξύ των αυτόχθονων λαών της Αμερικής και του απολογισμού της επίσκεψης του αναστημένου Χριστού στην Αμερική όπως καταγράφεται στο Book of Mormon. Πολλές από τις λεπτομέρειες αυτών των περουβιανών εκδόσεων του θρύλου φαίνεται να τεκμηριώνουν αυτόν τον ισχυρισμό.
Ωστόσο, υπάρχει ένας ακόμα ισχυρισμός. Εκείνος που υποστηρίζει ότι ο Λευκός Θεός ήταν ο αρχηγός μίας μεγάλης ομάδας Ελλήνων, ενδεχομένως Κρητών, καθώς διατηρείται μία φήμη και πλανάται στον αέρα πως υπάρχουν πολλές ενδείξεις -αν όχι αποδείξεις- ότι αρχαίοι Έλληνες έφτασαν πρώτοι στην Αμερική, Νότια, Κεντρική και Βόρεια και από αυτούς διδάχτηκαν οι Ινδιάνοι. Όμως, επίσημα, δεν υφίστανται τέτοια ευρήματα.
Λέγεται ακόμα ότι η ομάδα αρχαίων Ελλήνων που έφτασε πρώτη σε αυτές τις περιοχές, θα μπορούσε να ήταν Αρχαίοι Σπαρτιάτες, κάτι που βάζει σε σκέψεις το μυαλό αν γίνει σύγκριση ενός συγκεκριμένου είδους αρχαίας σπαρτιάτικης περικεφαλαίας και του στέμματος του Viracocha. Αλλά, δυστυχώς, αυτή η υποψία δεν αποτελεί ούτε καν ισχυρή ένδειξη που θα μπορούσε να πείσει ακαδημαϊκές έδρες να εξετάσουν την πιθανότητα.
Διαβάστε επίσης: Το Πραγματικό Ταξίδι του Οδυσσέα ως τις Ακτές της Αμερικής, σύμφωνα με τους Εριέττα Μέρτζ και Ζίγκφριντ Πετρίδη
Επιπλέον υπάρχουν αρκετοί ερευνητές, όπως η Henriette Mertz, που βασιζόμενοι στα Ομηρικά Έπη αλλά και στην Αργοναυτική Εκστρατεία, έψαξαν, μέτρησαν και ανέλυσαν για να καταλήξουν στο συμπέρασμα ότι Έλληνες βρέθηκαν -τουλάχιστον- στην περιοχή που υπάρχει έντονη η αναφορά ενός γενειοφόρου Λευκού Θεού. Αλλά ξέρετε… υποθέσεις χωρίς ευρήματα και χειροπιαστά στοιχεία, δεν αποτελούν τεκμηρίωση, αλλά σενάρια επιστημονικής φαντασίας ή – στη χειρότερη – θεωρίες συνωμοσίας.
The Aztec Commandments and the Great White God of the ancient Americas
Βασική πηγή: lds.org Μετάφραση-Απόδοση: diadrastika / Image by Paul Winter from Pixabay
