Ο παλαιότερος γνωστός «χάρτης» του Κάτω Κόσμου βρέθηκε σε αρχαίο αιγυπτιακό φέρετρο
Γράφει ο Σπύρος Μακρής
Πίσω το 2012, οι αρχαιολόγοι έσπασαν ένα ταφικό άξονα στη μέση της αιγυπτιακής νεκρόπολης του Dayr al-Barsha. Ενώ μεγάλο μέρος του περιεχομένου του λεηλατήθηκε ή εξαφανίστηκε από μύκητες, ανακάλυψαν ότι ένα από τα φέρετρα περιείχε ένα κείμενο που ονόμασαν The Book of Two Ways (το Βιβλίο των Δύο Τρόπων), ένα μυστηριώδες εικονογραφημένο “οδηγό” για τον Κάτω Κόσμο.
Σύμφωνα με την Εφημερίδα της Αιγυπτιακής Αρχαιολογίας, μια νέα μελέτη που εξετάζει αυτό το κείμενο υποδηλώνει ότι θα μπορούσε να είναι και το παλαιότερο γνωστό αντίγραφο του Βιβλίου των Δύο Τρόπων.
Το αντίγραφο χρονολογείται τουλάχιστον πριν από 4.000 χρόνια. Οι ερευνητές το γνωρίζουν γιατί ο τάφος περιέχει επιγραφές που αναφέρουν τον Djehutinakht I, έναν αρχαίο νομάρχη από τον 21ο έως τον 20ο αιώνα π.Χ. Αν και προηγουμένως θεωρήθηκε ότι το φέρετρο περιείχε το σώμα του Djehutinakht I, αυτή η μελέτη τονίζει ότι στην πραγματικότητα ανήκε σε μια άγνωστη γυναίκα της τότε ελίτ, που ονομάζεται Ankh.
Ο τάφος φαίνεται να έχει επανειλημμένα επισκεφθεί από ανυπόμονους τυμβωρύχους που είχαν διασκορπίσει μεγάλο μέρος του περιεχομένου σε όλη την αίθουσα ενώ είχαν αφαιρέσει μερικά από τα τιμαλφή. Ωστόσο, οι αρχαιολόγοι κατάφεραν να ανακτήσουν δύο ξύλινα πλαίσια, με μερικές γραμμές ιερογλυφικού κειμένου. Είναι αξιοσημείωτο ότι σε αυτά τα κομμάτια του κειμένου βρέθηκαν μικρά τμήματα του Βιβλίου των Δύο Τρόπων.
Μια χούφτα εκδοχές του βιβλίου έχουν ανακαλυφθεί στο παρελθόν από ερευνητές, αλλά αυτή η έκδοση πιστεύεται ότι είναι το παλαιότερο δειγμα που βρέθηκε μέχρι τώρα. Αντίγραφα του αρχαϊκού κειμένου έχουν επίσης βρεθεί στα τείχη των τάφων, σε παπύρους, σε μάσκες μούμιας και σε άλλα φέρετρα.
Το όνομα του κειμένου αναφέρεται στις δύο διαδρομές μέσω των οποίων οι νεκροί μπορούν να πλοηγηθούν στον Κάτω Κόσμο, να αναζητήσουν προστασία από τα υπερφυσικά όντα και να εισέλθουν στη σφαίρα του Όσιρη, του Αιγύπτιου θεού του Κάτω Κόσμου και δικαστή των νεκρών.
Το βιβλίο είναι μέρος ενός μεγάλου έργου που ονομάζεται The Coffin Texts (Κείμενα των Φέρετρων), το οποίο περιλαμβάνει 1.185 ξόρκια, γραπτά για την μετενσάρκωση, αλλά και θρησκευτικά γραπτά για τη μετά θάνατον ζωή. Τα κείμενα του φέρετρου είναι επίσης ένα από τα όργανα της εργασίας που απαρτίζουν το Βιβλίο των Νεκρών, την αρχαία αιγυπτιακή συλλογή κειμηλίων που αποτελείται από ξόρκια που σχετίζονται με τη μετά θάνατον ζωή.
Ωστόσο, δεν είναι απόλυτα κατανοητά τα κείμενα, ειδικά το Βιβλίο των Δύο Τρόπων. Υπάρχει επίσης ο κίνδυνος να γίνουν πολιτιστικές υποθέσεις και παρεξηγήσεις σχετικά με μια αρχαία ιδέα σε σύγκριση με τη νοοτροπία και το σκεπτικό του 21ου αιώνα μας. Για παράδειγμα, επειδή ο “οδηγός” μοιάζει με ένα σύγχρονο οδικό χάρτη, δεν σημαίνει ότι οι αρχαίοι Αιγύπτιοι το χρησιμοποίησαν κατ’ ανάγκη ως χάρτη, όπως θα υποθέταμε εμείς σήμερα, αλλά δεν μπορεί να αποκλειστεί.
Ανεξάρτητα από την ακριβή ερμηνεία του, το Βιβλίο των Δύο Τρόπων χρησιμεύει ως μια άλλη ισχυρή υπενθύμιση του τρόπου με τον οποίο ο θάνατος και η μετά θάνατον ζωή έπαιξαν εδώ και πολύ καιρό σημαντικό ρόλο στις πολιτιστικές ιδιορρυθμίες των ανθρώπων.
diadrastika / Image by Guru Barker from Pixabay
