Απολλώνιος ο Τυανεύς. Ο μυστηριώδης φιλόσοφος που πολλοί συσχετίζουν με τον Ιησού
Τον 1ο αιώνα μ.Χ., μια ασιατική πόλη, τα Τύανα της Καππαδοκίας, έδωσαν στον κόσμο έναν τρανό και πανίσχυρο Μάγο, που, επειδή ήταν σύγχρονος του Ιησού, συχνά οι Χριστιανοί τον σύγκριναν μαζί Του.
Ο Μάγος αυτός ήταν ο Απολλώνιος. Καταγόμενος από ευγενή και αρχαιότατη οικογένεια, μαθήτευσε στις Πλατωνικές Σχολές. Το εκ φύσεως παρατηρητικό του πνεύμα στράφηκε πρώιμα στις ανώτερες μελέτες.
Ανήσυχος και περίεργος για τα όσα συνέβαιναν γύρω του, περιηγήθηκε στις Ινδίες, στην Αίγυπτο, την Περσία και ενδιαφέρθηκε να μυηθεί στα μυστικά και στα μυστήρια διάφορων θρησκειών. Ο μοναδικός σκοπός του ήταν να αποκομίσει γνώσεις. Στην ηλικία περίπου των 63 ετών, κίνησε για τη Ρώμη, επί βασιλείας του Νέρωνα, επειδή, όπως έλεγε, επιθυμούσε να γνωρίσει έναν τύραννο.
Όταν πλησίασε στη Ρώμη, συνοδευόμενος από 72 μαθητές του, συνάντησε στο δάσος της Αρικίας τον συμπατριώτη του Φιλόλαο, άνθρωπο σοφό, αλλά άτολμο.
-Χάθηκες, κακομοίρη μου; Πώς τολμάς να μπεις στη Ρώμη με συνοδεία τόσων μαθητών, ενδεδυμένος, μάλιστα, με τον χαρακτηριστικό μανδύα των φιλοσόφων; Δεν ξέρεις ότι ο Νέρωνας καταδίκασε όλους τους φιλοσόφους και ότι η περιβολή σου θα σε προδώσει; τον ρώτησε ο Φιλόλαος ο Κιτιεύς.
-Πώς περνά τον καιρό του ο Νέρων; απάντησε με απόλυτη αταραξία ο Απολλώνιος ο Τυανεύς.
-Αρματοδρομώντας στο Αμφιθέατρο, απαγγέλλοντας στίχους στη σκηνή και εξαφανίζοντας εκείνους που με τον ενάρετο βίο τους αποτελούν αντίθεση στη δική του παραλυμένη ζωή, αποκρίθηκε ο Φιλόλαος.
-Καλά, λοιπόν. Το θέαμα ενός ηγεμόνα, που ατιμάζει το αξίωμά του, παρέχει στους σοφούς ένα από τα πιο υψηλά και αξιοσπούδαστα μαθήματα. Όσοι δεν τολμούν να με συνοδεύσουν στη Ρώμη, ας φροντίσουν οι ίδιοι για την ασφάλειά τους. Εγώ θα τραβήξω ίσια στον σκοπό μου, γιατί πιστεύω ότι ο αληθινός σοφός δεν πρέπει να φοβάται κανέναν, παρά μόνο τους θεούς, πρόσθεσε ο Απολλώνιος.
Τότε, εξήντα από τους μαθητές του τον εγκατέλειψαν για να ακολουθήσουν τον Φιλόλαο. Οι υπόλοιποι δώδεκα, οι πιο πιστοί και αφοσιωμένοι στον πανίσχυρο Μάγο, που μπορούσε να προφητεύει τα μελλούμενα και να πραγματοποιεί θαύματα αδιανόητα, αποφάσισαν να τον συνοδεύσουν μέσα στην Αιώνια Πόλη.
Οι φύλακες των πυλών της Ρώμης δεν εμπόδισαν καθόλου τους ταξιδιώτες. Ο Απολλώνιος, αφού περιπλανήθηκε σ’ ολόκληρη την πόλη ήρεμα, χωρίς να δείχνει καμία περιέργεια, βγήκε από αυτήν με την ίδια αταραξία, ακολουθούμενος πάντα από τους δώδεκα μαθητές του. Τότε, στράφηκε και τους είπε:
-Επιδείξαμε αρκετή σταθερότητα, αλλά δεν πρέπει να αψηφούμε ούτε τους τρελούς, αλλά ούτε και τους θεούς. Ας επιστρέψουμε στην Ελλάδα και στην Αίγυπτο. Από εκεί θα επισκοπήσουμε καλύτερα το μέλλον. Οι επαναστάσεις μοιάζουν με τα κολοσσιαία αγάλματα: πρέπει κανείς να τα θωρεί από μακριά.
Η τελευταία αυτή φράση του Απολλώνιου θεωρήθηκε ως προφητεία για την πτώση του Νέρωνα, η οποία υλοποιήθηκε με τον γνωστό τραγικό τρόπο.
Μα και άλλες προφητείες του αλήθεψαν. Έτυχε κάποτε να βρίσκεται στην Έφεσο και να ομιλεί δημόσια για την Πλατωνική Φιλοσοφία. Ήταν η μέρα – και μάλιστα ακριβώς η στιγμή – που ο τύραννος Τίτος Φλάβιος Δομιτιανός δολοφονήθηκε στη Ρώμη με εφτά μαχαιριές. Έξαφνα, λοιπόν, ο Απολλώνιος εξαπέλυσε μια κραυγή, έγειρε το κορμί του στα πλάγια σαν να προσπαθεί να ακούσει κάτι ερχόμενο από μακριά κι έπειτα, όρμηξε προς τα εμπρός κάνοντας τρία-τέσσερα βήματα και με κυριαρχικό τόνο, έσυρε τη φωνή:
-Χτύπα! Χτύπα! Οι θεοί το προστάζουν!
Οι παριστάμενοι έκπληκτοι νόμιζαν ότι ο Μάγος Απολλώνιος είχε περιπέσει σε ιερή μανία. Αλλά αυτός, μεγαλειώδης και επιβλητικός, ανέκραξε με φωνή βροντώδη:
-Εφέσιοι! Ακούστε με! Αυτή τη στιγμή ο τύραννος Δομιτιανός κατεβλήθη! Νεκρός κατάκειται! Η Ρώμη πανηγυρίζει την ελευθερία της!
Πράγματι, ύστερα από λίγες μέρες διαδόθηκε σε ολόκληρη την Έφεσο η είδηση της δολοφονίας του Αυτοκράτορα Τίτου Φλάβιου Δομιτιανού και όλοι παραδέχτηκαν πια πως ο Απολλώνιος ο Τυανεύς ήταν μέγας προφήτης. Από τότε, η φήμη του εξαπλώθηκε σε όλη τη Γη. Συγγραφείς, σοφοί, ιερείς, όλοι τον ανέφεραν με άφατο σεβασμό.
Ο ιστορικός Αμμιανός Μαρκελλίνος κατέτασσε τον Απολλώνιο με τα μεγαλύτερα μυαλά: τον Πυθαγόρα, τον Σωκράτη και τον Νουμά Πομπίλιο, δηλαδή τους προνομιούχους εκείνους άντρες, που είχαν θεία δύναμη και προστατεύονταν από κάποιο Δαιμόνιο.
Ο Αυτοκράτορας Αλέξανδρος Σεβήρος κατέτασσε τον Απολλώνιο με τον Ορφέα, τον Αβραάμ και τον Ιησού Χριστό. Η γυναίκα του Αυτοκράτορα, η Ιουλία, εκτιμούσε τόσο τον φιλόσοφο από τα Τύανα, ώστε ζήτησε από έναν διάσημο συγγραφέα της εποχής, τον Φλάβιο Φιλόστρατο, να γράψει τον βίο του Απολλώνιου.
Η βιογραφία αυτή ανέφερε πλήθος προφητείες και θαύματα, για τα οποία μάλιστα οι ιερείς τον φθόνησαν. Εκείνοι πραγματοποιούσαν τα δικά τους “θαύματα” επί χρήμασι, ενώ ο τρανός Μάγος ποιούσε θαύματα δωρεάν. Επίσης, ήταν αγανακτισμένοι μαζί του, γιατί κήρυττε τις αναίμακτες θυσίες, ενώ οι ίδιοι απαιτούσαν σφαχτά, τα οποία στη συνέχεια τα καταβρόχθιζαν.
Για τούτο, όταν ο Απολλώνιος ήθελε να επισκεφτεί την Αθήνα και να παραστεί στα Ελευσίνια Μυστήρια, ο Ιεροφάντης του Ναού της Δήμητρας δήλωσε ότι ποτέ δε θα δεχόταν εκεί άνθρωπο, ο οποίος περιφρονούσε τις θρησκευτικές τελετές.
Η προσβολή αυτή δεν προβλημάτισε καθόλου τον Τυανέα, ο οποίος, με στωικότητα και φιλοσοφική αταραξία, απάντησε:
-Μπορούσες να βρεις μια καλύτερη δικαιολογία: πώς δηλαδή εγώ, ο αληθινός μύστης της Αιγυπτιακής Μαγείας, της μοναδικής πηγής των Απόκρυφων Επιστημών, αποφάσισα να προσέλθω μπροστά στην εγωιστική σου αμάθεια!
Οι Έφοροι της Ελευσίνας, που άκουσαν την απάντηση αυτή, κατάλαβαν ότι ο φημισμένος σε όλον τον κόσμο Απολλώνιος ήταν επικίνδυνος για την ιερατική βιομηχανία, την οποία θα μπορούσε να καταστρέψει, κατηγορώντας την, στις διάφορες εξωτικές περιηγήσεις του.
Υποχρέωσαν, λοιπόν, τον Ιεροφάντη να διορθώσει το σφάλμα του, αλλά ο Τυανεύς περιφρόνησε τις δικαιολογίες και τα παρακάλια τους και δεν πήγε τελικά στην Ελευσίνα.
Στη βιογραφία του, μεταξύ των άλλων θαυμάτων, αναφέρεται κι ετούτο:
Μια φορά, που ο Απολλώνιος περνούσε από μια θρακική πόλη και οι κάτοικοι έτρεχαν να ακούσουν τη διδασκαλία του, ήρθε κλαίγοντας ο Άρχων της πόλης να τον παρακαλέσει να μεταβεί στο σπίτι του, για να αναστήσει τη μονάκριβη κόρη του που είχε πεθάνει. Εκείνος πήγε, βρήκε την κόρη στην κλίνη της, κατάψυχρη κι ακίνητη.
Κατάλαβε, λένε οι γραφές, ότι επρόκειτο περί νεκροφάνειας και με τη βοήθεια της Επιστήμης, την επανέφερε στη ζωή. Αυτό θεωρήθηκε το απόλυτο θαύμα και η φήμη του “Τυανέως του θαυματουργού” γιγαντώθηκε. Το επεισόδιο αυτό έγινε η αιτία στους μεταγενέστερους χρόνους να συγχισθεί το πρόσωπο του Απολλώνιου με το πρόσωπο του Ιησού Χριστού, ο οποίος ανέστησε εκ νεκρών την κόρη του Ιαείρου. Μα, η νεότερη θεολογία ξεκαθάρισε το ζήτημα, που είχε γίνει, άλλωστε, η αφορμή άγριων θεολογικών καυγάδων.
Οι προφητείες του Απολλώνιου για τη μοίρα των διάφορων ηγεμόνων της εποχής του (από τον Νέρωνα, ο οποίος δολοφονήθηκε το 68 μ.Χ. ως και τον Νέρβα, του οποίου η βασιλεία ξεκίνησε το 96 μ.Χ.), τον δόξασαν.
Κατά το διάστημα των 28 αυτών χρόνων, επτά Αυτοκράτορες ο ένας μετά τον άλλον φόρεσαν την τραγική πορφύρα: ο Γάλβας σφάχτηκε από στρατιωτικούς συνωμότες. Ο Όθων, νικημένος από τους εχθρούς της Ρώμης, αυτοκτόνησε. Ο Βιτέλλιος κατακομματιάστηκε από τον λαό. Ο Δομιτιανός δολοφονήθηκε από τους υπηρέτες της γυναίκας του.
Ο Απολλώνιος είχε προμηνύσει δημόσια την τραγική κατάληξη όλων αυτών των επιφανών αντρών. Ο Δομιτιανός, όμως, πριν το απρόσμενο τέλος του, είχε συλλάβει τον Τυανέα και τον είχε κλείσει στη φυλακή ως άτομο εξαιρετικά επικίνδυνο. Είχε ορίσει, μάλιστα, και την ημέρα που θα τον δίκαζε.
Η κατηγορία εναντίον του ήταν διττή. Πρώτον, διότι ο Απολλώνιος είχε μιλήσει δημόσια για τον θάνατο του Δομιτιανού και δεύτερον, επειδή είχε προφητεύσει ότι θα τον διαδεχόταν στον θρόνο ο Νέρβας. Η ποινή, κατά τον ρωμαϊκό νόμο, ήταν ο θάνατος. Κι όμως, ο Μάγος των Τυάνων παρουσιάστηκε στο Δικαστήριο με τόση ψυχραιμία και αδιαφορία, ώστε ο τύραννος Δομιτιανός εξοργίστηκε. Του είπε, λοιπόν:
“Βασιλιά, επικαλούμαι για υπεράσπισή μου την ανάμνηση του πατέρα σου, του Βεσπασιανού, ο οποίος με επισκέφτηκε στην Αίγυπτο πριν γίνει Αυτοκράτορας. Εγώ ήμουν αυτός που είχα προμηνύσει το μεγαλείο του. Επομένως, θα πρέπει να νιώθεις υποχρεωμένος σε μένα, αφού βασιλεύεις μετά από αυτόν.
Δε χρησιμοποίησα ούτε τερατουργίες, αλλά ούτε και γητειές, για να τον παρακινήσω να καταλάβει την εξουσία. Δεν του καυχήθηκα ότι μπορούσα να αλλάξω την τροχιά του Ήλιου ή τη ροή των ανθρώπινων πραγμάτων. Ούτε τον παρακίνησα, μάλιστα, να ρίξει μια ματιά στους μυστηριώδεις πίνακες, με τους οποίους οι μαθητές της Ίσιδας έβρισκαν τα σημεία του Ωροσκοπίου.
Για να διαφωτίσω τον πατέρα σου, συμβουλεύτηκα μονάχα το ιερό Προγνωστικό της Μοίρας Πρηνεστίνης, που ήταν σε ελεύθερη χρήση για όλους. Και ό,τι συμπέρανα από τη δική μου μελέτη, αυτό του είπα. Μήπως δε βγήκα αληθινός; Μήπως ο πατέρας σου, ο Τίτος Φλάβιος Βεσπασιανός, από ασήμαντος που ήταν, δεν έγινε Αυτοκράτορας; Μήπως δε δοξάστηκε με τον νικηφόρο πόλεμο που έκανε εναντίον των Ιουδαίων; Μήπως δε γύρισε θριαμβευτής στην Αιώνια Πόλη, επευφημούμενος από τον λαό και τις ρωμαϊκές λεγεώνες;
Μη δίνεις, ω Βασιλιά, πίστη στα λόγια των κατασκόπων, που με κατηγορούν ότι συνωμοτώ εναντίον σου μαζί με τον Νέρβα ή και χωρίς αυτόν. Ο Νέρβας είναι συνετός και κατέχει καλά ότι, αν η Μοίρα του έγραψε να γίνει Αυτοκράτορας της Ρώμης, θα γίνει, είτε το θέλουμε εμείς είτε όχι.
Γιατί κανείς δεν μπορεί να αλλάξει το Πεπρωμένο, που είναι η θέληση των αθανάτων θεών. Καταδίκασέ με, αν τούτο σε ευχαριστεί, αλλά μάθε πως η πράξη σου αυτή, χωρίς να αλλάξει καθόλου την τύχη σου, θα εξοργίσει περισσότερο τους θεούς και θα καταστήσει το τέλος σου σκληρότερο!”
Ποτέ ο παντοδύναμος Δομιτιανός δεν είχε ακούσει να του απευθύνονται με τέτοια γλώσσα. Κατάχλομος, έμοιαζε αποναρκωμένος από το έντονο, διεισδυτικό βλέμμα του Μάγου Απολλώνιου. Σε μια στιγμή, εκεί που δεν το περίμενε κανείς, διέταξε να αφήσουν τον κατηγορούμενο ελεύθερο.
Ο Τυανεύς φιλόσοφος βάδισε νηφάλια προς την έξοδο του φοβερού Πραιτωρίου και κατόπιν, μετέβη στην Ελλάδα. Οι Αθηναίοι φιλόσοφοι τον δέχτηκαν με τιμές και όλοι οι θαυμαστές και οι φίλοι του χάρηκαν, γιατί νόμιζαν ότι είχε γλιτώσει από την εκδικητική μανία του τυράννου Δομιτιανού. Μάλιστα, οργανώθηκαν γιορτές προς τιμήν του.
Μετά την αναχώρηση του Απολλώνιου από τη Ρώμη, ο τρομοκρατημένος Αυτοκράτορας συμβουλεύτηκε το ιερό Προγνωστικό της Μοίρας Πρηνεστίνης, αλλά ταράχτηκε ακόμη περισσότερο. Τότε, κάλεσε τον αστρολόγο Ασκληταρίονα, ο οποίος επιβεβαίωσε την αλήθεια των προφητειών με τη χρήση του λεγόμενου Ερμητικού Ωροσκοπίου.
-Κραταιότατε Αυτοκράτορα, δε γλιτώνεις τη Μοίρα σου. Ο θάνατός σου επίκειται. Είναι βέβαιος! Έχει δίκιο ο Απολλώνιος, του είπε.
-Ανόητε! Μήπως εσύ γνωρίζεις με ποιον τρόπο θα πεθάνεις; ούρλιαξε ο Δομιτιανός στον αστρολόγο.
-Εγώ; Βεβαίως! Θα με φάνε τα σκυλιά, απάντησε απαθέστατα ο Ασκληταρίονας.
-Για να αποδείξω πόσο μωρές και βλακώδεις είναι οι προφητείες σου, θα σε αποκεφαλίσω. Έπειτα, το πτώμα σου θα καεί και οι στάχτες σου θα σκορπιστούν στον Τίβερη, στρίγκλισε ο Αυτοκράτορας.
Η αυτοκρατορική διαταγή εκτελέστηκε αμέσως. Ο αστρολόγος αποκεφαλίστηκε, αλλά όταν επρόκειτο να καεί το πτώμα του, ο ουρανός άστραψε και βρόντηξε. Μια τρομερή καταιγίδα με βροχή σφοδρότατη έσβησε τις φλόγες και διεσκόρπισε τους δημίους.
Όταν κόπασε η θύελλα και οι δήμιοι επέστρεψαν να ολοκληρώσουν το μακάβριο έργο τους, είδαν ότι το πτώμα του αυθάδη αστρολόγου είχε καταφαγωθεί από τα αδέσποτα σκυλιά.
Η προφητεία του είχε εκπληρωθεί!
Για τον θάνατο του ίδιου του Απολλώνιου λέγονται πολλά και διάφορα. Οι μαθητές του διέδωσαν ότι τα πλανητικά Δαιμόνια δεν ήταν δυνατόν να επιτρέψουν σε έναν τέτοιο άνθρωπο να πεθάνει ως κοινός θνητός και τελικά, τον άρπαξαν στον ουρανό, για να βιώσει την τέρψη της αθανασίας.
Η είδηση δημοσιεύθηκε στο περιοδικό “ΜΠΟΥΚΕΤΟ”, στις 27/06/1929
