Δαμοκλής, Δαμόκλειος Σπάθη και η Ασπίδα του Ασύλου
Γράφει ο Σπύρος Μακρής
Ο Δαμοκλής πρωταγωνιστεί σε μία ιστορία με τίτλο Δαμόκλειος Σπάθη. Πρόκειται για μία ανέκδοτη σύντομη αφήγηση που έχει σκοπό να εστιάσει σε κάποιες αλήθειες. Μερικές φορές, οι ανέκδοτες αφηγήσεις περιλαμβάνουν αληθινά περιστατικά. Δεν είναι σαφές αν αυτά που συναποτελούν την ιστορία του Δαμοκλή συνέβησαν πραγματικά ή απλά είναι φανταστικά γεγονότα προκειμένου να περάσουν ένα ηθικό δίδαγμα. Η ιστορία έχει συνδεθεί με τον Διόνυσο Β’ και την εξουσία του στις Συρακούσες και αναφέρεται από τον Διόδωρο Σικελιώτη και τον Κικέρωνα.
Η Δαμόκλειος Σπάθη
Ο Δαμοκλής που αναφέρεται στο ανέκδοτο αφήγημα ήταν ένας αυλοκόλακας και παρατρεχάμενος του Διόνυσου Β’, τυράννου των Συρακουσών, στη Σικελία. Επαινούσε συνεχώς και διαρκώς την ευτυχισμένη ζωή που οι ζούσε ο Διόνυσος. Θαύμαζε συνεχώς τον πλούσιο τρόπο ζωής των ηγεμόνων και, ενδεχομένως, να είχε μία έντονη ενδόμυχη επιθυμία για εξουσία και πλούτο, με βάση αυτά που έβλεπε.
Μια μέρα, εκεί που τα λέγανε οι δυό τους, ο Διονύσιος για να αποδείξει στον Δαμοκλή την πραγματική φύση της εξουσίας του πρότεινε να καθίσει στο θρόνο του για μια μέρα. Ο Δαμοκλής, χωρίς να το καλοσκεφτεί, δείχτηκε με μεγάλη χαρά που θα είχε αυτή τιμή αλλά και την μοναδική εμπειρία, ανάμεσα σε άλλους ομοίους του.
Όμως, ο Διόνυσος είχε ένα σχέδιο: Παραχώρησε στον Δαμοκλή τον θρόνο του για μια μέρα και διέταξε όλους στην αυλή, συμπεριλαμβανομένου του γιου του, να υπακούσουν στις εντολές του. Ωστόσο, ο Διονύσιος κανόνισε επίσης να κρέμεται ένα ξίφος πάνω από το θρόνο, έτοιμο να πέσει ανά πάσα στιγμή καθώς ήταν κρεμασμένο από ελάχιστες τρίχες αλόγου.
Όταν ο Δαμοκλής μπήκε στην αίθουσα του θρόνου το πρώτο πράγμα που πρόσεξε ήταν το σπαθί. Στάθηκε, ξεροκατάπιε και χωρίς να κουνηθεί από τη θέση του, ρώτησε τον Διόνυσο για ποιο λόγο αυτό το σπαθί βρισκόταν στημένο πάνω από εκεί που θα καθόταν και γιατί δεν το είχε στερεώσει καλύτερα. Οι δυο-τρεις τρίχες που είχαν απομείνει και το συγκρατούσαν φαίνονταν έτοιμες να σπάσουν μία-μία, από λεπτό σε λεπτό και το σπαθί να πέσει και να του κόψει το κεφάλι.
Ο Διόνυσος του εξήγησε πολύ απλά ότι η θέση του ετοιμόρροπου σπαθιού είχε ως σκοπό να του υπενθυμίζει να παίρνει τις σωστές αποφάσεις για τον λαό του αλλά και ταυτόχρονα πόσο μεγάλο κίνδυνο διέτρεχε η ζωή του από αυτές ή από κάποιους ένθερμους αντιπάλους του.
Ο Δαμοκλής, ακούγοντας την εξήγηση που του έδωσε ο Διόνυσος ξεροκατάπιε άλλη μια φορά καθώς συνειδητοποίησε την επισφάλεια της θέσης του. Αμέσως, κυριεύτηκε από φόβο και εγκατέλειψε αμέσως τη νέα, έστω και προσωρινή για μια μέρα, εξουσία του. Έκανε πίσω, ευχαρίστησε τον Διόνυσο για την τιμή που του έκανε αλλά δεν την δέχτηκε, τελικά.
Αυτή η ανέκδοτη ιστορία έγινε πολύ γρήγορα διάσημη και έχει φτάσει έως τις μέρες μας να είναι γνωστή ως Δαμόκλειος Σπάθη. Αλλά ποιος είναι ο συμβολισμός της και τι ρόλο παίζει το άσυλο στις μέρες μας;
Διατρέχουν τον κίνδυνο του σπαθιού, όλοι;
Η Δαμόκλειος Σπάθη έχει γίνει ένα ευρέως αναγνωρισμένο σύμβολο, που χρησιμοποιείται συχνά σε πολιτικές γελοιογραφίες και συζητήσεις. Αντιπροσωπεύει τους εγγενείς κινδύνους και τις ευθύνες που συνεπάγονται οι θέσεις εξουσίας.
Βέβαια, μερικές φορές, παλαιότερα αλλά και στη σημερινή εποχή, η Δαμόκλειος Σπάθη δεν έχει καμία επίδραση σε ορισμένα πολιτικά πρόσωπα και κυβερνήσεις, είτε γιατί πιστεύουν ότι λαμβάνουν σωστές αποφάσεις, είτε γιατί θεωρούν ότι δεν διατρέχουν τον κίνδυνο του σπαθιού, αφού εξασφαλίζουν τα απαραίτητα μέσα από διάφορες ασυλίες.
Σε ότι αφορά τους κατέχοντες εξουσία και ειδικά ορισμένους πολιτικούς, θεωρώ πως η Δαμόκλειος Σπάθη, γι’ αυτούς εκφράζει περισσότερο το φόβο της απώλειας της εξουσίας που τους δίνεται ή παραλαμβάνουν, παρά οτιδήποτε άλλο, ασχέτως με το τι μπορεί να πιστεύει ο καθένας για τον εαυτό του και το τι δηλώνει σε συνεντεύξεις.
Για ορισμένους πολιτικούς, το άσυλο που τους παρέχει η θέση τους λειτουργεί σαν ασπίδα ή ακόμα καλύτερα σαν ένα αόρατο πεδίο που τους προστατεύει από τη Δαμόκλειο Σπάθη, δηλαδή από την ευθύνη των λαθών τους αλλά και των πιθανών παραστρατημάτων τους. Μάλιστα, σε κάποιες περιπτώσεις έχουν τη δικαιοσύνη με το μέρος τους.
Δαμόκλειος Σπάθη και ο βαθύτερος συμβολισμός της
Ωστόσο, στη φράση «Δαμόκλειος Σπάθη» κρύβεται ένας βαθύτερος συμβολισμός πέρα από το να χρησιμοποιείται για να περιγράψει τον συνεχή θανάσιμο κίνδυνο ή την επικείμενη καταστροφή που κρέμεται πάνω από το κεφάλι κάποιου. Χρησιμεύει ως προειδοποιητική ιστορία, υπενθυμίζοντας στα άτομα τις πιθανές συνέπειες και τα βάρη που συνεπάγεται η αναζήτηση δύναμης και πλούτου.
Η ιστορία του Δαμοκλή, γενικότερα, συνεχίζει να αντηχεί σήμερα, τονίζοντας τη σημασία της ταπεινοφροσύνης και τους κινδύνους της ανεξέλεγκτης φιλοδοξίας. Ενθαρρύνει τον προβληματισμό σχετικά με τις αληθινές πηγές ευτυχίας και εκπλήρωσης, τονίζοντας τη σημασία του να ζει κάποιος μια ισορροπημένη και ενάρετη ζωή. Η Δαμόκλειος Σπάθη μας υπενθυμίζει τη σημασία του να εκτιμούμε το παρόν και να ζούμε χωρίς φόβο.
ενδεικτικά, με πληροφορίες από wikipedia.org, newsbeast.gr
diadrastika / Image by mikeaubry from depositphotos.com
