Πύργος της Βαβέλ και Ζιγκουράτ. Ομοιότητες. Μύθος ή Πραγματικότητα;
Γράφει ο Σπύρος Μακρής
Η ιστορία του Πύργου της Βαβέλ είναι ένα από τα γνωστά κείμενα της Βίβλου και έχει προκαλέσει συζητήσεις σχετικά με το αν πρόκειται για μύθο ή πραγματική ιστορία. Στην Αγία Γραφή, ο Πύργος της Βαβέλ αναφέρεται στο Βιβλίο της Γένεσης και περιγράφει πώς οι άνθρωποι ενώνονταν για να χτίσουν έναν πύργο που θα έφτανε μέχρι τον ουρανό.
Ωστόσο, ο Θεός αντέδρασε σε αυτήν την προσπάθεια και ανέμιξε τις γλώσσες των ανθρώπων, καθιστώντας αδύνατη τη συνεργασία τους και διασπώντας τους σε διάφορες εθνικότητες.
Διαφορετικές ερμηνείες του αφηγήματος
Το αφήγημα του Πύργου της Βαβέλ έχει υποστεί διαφορετικές ερμηνείες με αρκετούς τρόπους από ετερόκλητες πηγές. Ανάμεσα στις πιο επικρατέστερες, νομίζω είναι δύο εκείνες οι εκδοχές που προκαλούν ενδιαφέρον.
Ορισμένοι θεωρούν το αφήγημα ως μύθο που έχει σκοπό να διδάξει κάποιο μάθημα ή να εξηγήσει φαινόμενα όπως η ποικιλία των γλωσσών και των εθνικοτήτων. Στην αφήγηση της Γένεσης, περιγράφεται ως μια πανύψηλη κατασκευή που χτίστηκε από τους απογόνους του Νώε.
Άλλοι, ωστόσο, πιστεύουν ότι η ιστορία αναφέρεται σε πραγματικά γεγονότα και ότι ο Πύργος της Βαβέλ ήταν ένα πραγματικό κτίσμα που κατασκευάστηκε στην αρχαία Μεσοποταμία.
Ως προς την δεύτερη εκδοχή, υπάρχουν ιστορικά στοιχεία που θα μπορούσαν να την υποστηρίζουν και θεωρητικά απομυθοποιούν το πρώτο αφήγημα του Πύργου της Βαβέλ. Αρχαιολογικές έρευνες έχουν εντοπίσει την ύπαρξη παρόμοιων κτιρίων, γνωστών ως ζιγκουράτ.
Οι ομοιότητες μεταξύ του Πύργου της Βαβέλ και ενός ζιγκουράτ
Χαρακτηριστικά των ζιγκουράτ
Λέγεται ότι υπάρχουν ομοιότητες μεταξύ του Πύργου της Βαβέλ και ενός ζιγκουράτ, ότι είναι εμφανείς στον σκοπό και την κατασκευή τους. Ποιά είναι λοιπόν τα χαρακτηριστικά των ζιγκουράτ;
Τα ζιγκουράτ ήταν ογκώδεις κατασκευές που χτίστηκαν από τον αρχαίο πολιτισμό της Μεσοποταμίας του σημερινού Ιρανικού Οροπεδίου, που χαρακτηρίζονταν από το σχήμα πυραμίδας τους με βαθμίδες. Αν μάλιστα επεκτείνουμε τον συλλογισμό θα μπορούσαμε να δούμε ομοιότητες στις πυραμίδες των Μάγιας καθώς και αλλού.
Τόσο τα ζιγκουράτ όσο και ο Πύργος της Βαβέλ είναι πιθανό να κατασκευάστηκαν ως θρησκευτικά και πολιτιστικά σύμβολα, χρησιμεύοντας ως σύνδεση μεταξύ του γήινου και του θεϊκού Βασίλειου. Αυτές οι κατασκευές πιστευόταν ότι ήταν ένας είδος σκάλας προς τους θεούς αφού ο κύριος ναός βρίσκεται στην κορυφή.
Αρχαιολογικές και ιστορικές εκτιμήσεις εικάζουν το βαθμιδωτό οικοδόμημα ως ένα τρόπο τιμής και επικοινωνίας με το θείο, ή ακόμα και ως τάφο κάποιου βασιλιά – αν και στην πραγματικότητα ο σκοπός και η λειτουργία τους παραμένει ένα μυστήριο. Ωστόσο από τις ονομασίες τους γίνεται φανερό πως ήταν λατρευτικοί χώροι.
Διαβάστε επίσης: Εριντού. Η Αρχαία Πόλη στη Νότια Μεσοποταμία
Οι αρχαιολόγοι έχουν ανακαλύψει περίπου τριάντα ζιγκουράτ να απλώνονται στην περιοχή, συμπεριλαμβάνοντας τις γνωστές αρχαίες πόλεις Ουρ και Εριντού.
Ομοιότητες και διαφορές στο σκοπό και την κατασκευή
Όσον αφορά το πολιτιστικό και ιστορικό πλαίσιο, τόσο τα ζιγκουράτ όσο και ο Πύργος της Βαβέλ έχουν σημασία.
Τα ζιγκουράτ χτίστηκαν στην αρχαία Μεσοποταμία και στο ιρανικό οροπέδιο, περιοχές γνωστές για τους προηγμένους πολιτισμούς και την πλούσια πολιτιστική τους κληρονομιά. Αυτές οι κατασκευές αποτελούσαν κεντρικό μέρος των θρησκευτικών και αρχιτεκτονικών πρακτικών αυτών των πολιτισμών, επιδεικνύοντας τις μηχανικές τους ικανότητες και τις θρησκευτικές τους πεποιθήσεις.
Ο Πύργος της Βαβέλ έχει τις ρίζες του στην εβραϊκή λαϊκή παράδοση και στις μέρες μας χρησιμεύει ως διδακτικός μύθος για να εξηγήσει την ποικιλομορφία των γλωσσών και των εθνών στον κόσμο. Γίνεται, όμως σαφές ότι πρόκειται για μία πολύ ψηλή κατασκευή με σκοπό να φτάσει όσο ψηλότερα γίνεται στον ουρανό, υπονοώντας ότι οι κατασκευαστές είχαν πάρα πολύ καλές γνώσεις μηχανικής και αρχιτεκτονικής.
Επιπλέον, οι αναφορές που δίνονται στη Γένεση για την τοποθεσία του Πύργου της Βαβέλ, υποδηλώνουν ότι η θέση της οικοδόμησης ταυτίζεται με περιοχή της Νότιας Μεσοποταμίας, όπου τα Ζιγκουράτ αποτελούσαν το κέντρο της πολιτιστικής και θρησκευτικής ζωής των Βαβυλωνίων.
Με βάση αυτά, υποδηλώνονται κάποιες ομοιότητες και διαφορές στο σκοπό και την κατασκευή, αλλά χωρίς να προσδιορίζεται κάτι πολύ πιο συγκεκριμένο. Προς το παρόν, μόνο φαινομενικά υπάρχει μια ταύτιση του Πύργου της Βαβλέλ και ενός Ζιγκουράτ.
Μυστήριο γιατί ο Πύργος της Βαβέλ δεν ολοκληρώνεται
Ενώ ο Πύργος της Βαβέλ μπορεί να θεωρηθεί ως μύθος, μοιράζεται εντυπωσιακές ομοιότητες με τα ζιγκουράτ όσον αφορά τον σκοπό, την κατασκευή και την πολιτιστική σημασία. Και οι δύο δομές φαίνεται να αντιπροσωπεύουν τις ανθρώπινες προσπάθειες να συνδεθούν με το θείο και να έχουν θρησκευτική και πολιτιστική σημασία στους αντίστοιχους πολιτισμούς τους.
Όμως, εδώ θα πρέπει να αναφερθούμε σε ένα ακόμα μυστήριο: Γιατί ο Πύργος της Βαβέλ δεν ολοκληρώνεται; Σύμφωνα με τις περιγραφές στη Γένεση, ο Πύργος δέχτηκε την αντίδραση του Θεού.
Πιθανότατα, ο Πύργος της Βαβέλ, άγγιζε τα όρια της ειδωλολατρίας και της ύβρης γι’ αυτό και ο Θεός Γιαχβέ επέφερε σύγχυση στους ανθρώπους και τη γλώσσα τους για να μην μπορούν να συνεννοηθούν μεταξύ τους. Άρα, ο πύργος δεν ολοκληρώθηκε ποτέ. Έμεινε μισοτελειωμένος και, ίσως, θα ήταν εύκολο να εντοπιστεί.
Ένα ακόμα μικρό μυστήριο είναι ότι ενώ ο Θεός ευλογεί όλα τα μελλοντικά επιτεύγματα του Νώε, της οικογένειά του και της συνέχειά τους, τελικά αντιτίθεται στο Πύργο που ξεκίνησα οι απόγονοι του Νώε για να φτάσουν τόσο ψηλά και σε επικοινωνία με τον Θεό. Γιατί δεν ήθελε ο Γιαχβέ να τον πλησιάσουν, να τον δουν, να του μιλήσουν, οι απόγονοι που είχαν προκαταβολικά τις ευλογίες του;
Παρά τις περιγραφές στη Γένεση, δεν φαίνεται να υπάρχουν αρχαιολογικά ευρήματα που να ταυτίζουν την ύπαρξη κάποιου Ζιγκουράτ πολύ πιο ψηλού από άλλα, με τον Πύργο. Κατά συνέπεια δεν μπορεί να υποτεθεί με σιγουριά ότι ο Πύργος της Βαβέλ είναι μια αληθινή ιστορία, ούτε βέβαια ότι αφορά κάποιο οποιοδήποτε μισοτελειωμένο οικοδόμημα στη Μεσοποταμία.
Όμως, είτε θεωρηθεί ως μύθος είτε ως πραγματικότητα, ο Πύργος της Βαβέλ και τα ζιγκουράτ παρέχουν πολύτιμες γνώσεις για τους αρχαίους πολιτισμούς, τις πεποιθήσεις τους και τα αρχιτεκτονικά τους επιτεύγματα. Κατά συνέπεια, αυτές οι δομές μένουν να αποτελούν υπενθυμίσεις της ανθρώπινης επιθυμίας να φτάσει πέρα από το γήινο βασίλειο και τη διαρκή κληρονομιά των αρχαίων πολιτισμών.
Η σημασία και η κληρονομιά του Πύργου της Βαβέλ
Συμβολισμοί και θέματα στην ιστορία
Ο Πύργος της Βαβέλ είναι αναμφίβολα μια ιστορία που αιχμαλωτίζει τους ανθρώπους για αιώνες, αλλά το αν είναι μύθος ή πραγματικότητα εξακολουθεί να είναι θέμα συζήτησης. Η σημασία και η κληρονομιά του Πύργου της Βαβέλ μπορεί να διερευνηθεί μέσα από διάφορες πτυχές.
Ένα από τα κύρια θέματα της ιστορίας είναι ο συμβολισμός και οι συνέπειες της ανθρώπινης φιλοδοξίας. Σύμφωνα με την αφήγηση της Γένεσης, ο πύργος χτίστηκε από τους απογόνους του Νώε σε μια προσπάθεια να φτάσουν στους ουρανούς και να κάνουν όνομα. Σε αυτό, ορισμένοι βλέπουν κάποιες τάσεις μυστικισμού που επιχειρήθηκε να υλοποιηθεί μέσω ενός ψηλού οικοδομήματος.
Ωστόσο, η αλαζονεία και η επιθυμία των κατασκευαστών για δύναμη οδήγησαν στην πτώση τους καθώς ο Θεός μπέρδεψε τη γλώσσα τους, με αποτέλεσμα να μιλούν διαφορετικές γλώσσες και να διασκορπίζονται σε όλη τη Γη. Αυτή η ιστορία – αν θέλουμε να τη δούμε με άλλο μάτι – χρησιμεύει ως μια προειδοποιητική ιστορία σχετικά με τους κινδύνους της υπερηφάνειας και τις συνέπειες της προσπάθειας να αψηφήσουμε τη θεία εξουσία ή γενικότερα οποιαδήποτε εξουσία.
Επιρροή στη λογοτεχνία, την τέχνη και τον λαϊκό πολιτισμό
Η ιστορία του Πύργου της Βαβέλ είχε επίσης σημαντική επιρροή στη λογοτεχνία, την τέχνη και τον λαϊκό πολιτισμό. Έχει απεικονιστεί σε διάφορα έργα τέχνης, συμπεριλαμβανομένου του διάσημου πίνακα του Πίτερ Μπρίγκελ του Πρεσβύτερου «Ο Πύργος της Βαβέλ». Η εικόνα του πύργου που φτάνει προς τον ουρανό έχει γίνει σύμβολο της ανθρώπινης φιλοδοξίας και των ορίων της ανθρώπινης γνώσης.
Στη βιβλιογραφία, ο Πύργος της Βαβέλ έχει αναφερθεί και ερμηνευτεί με διαφορετικούς τρόπους, διερευνώντας θέματα επικοινωνίας, δύναμης και της ανθρώπινης κατάστασης. Βέβαια, δεν λείπουν οι λογοτεχνικές αφηγήσεις που δίνουν τελείως διαφορετική διάσταση με τον Πύργο της Βαβέλ να αποτελεί σκάλα για να φτάσει στην είσοδο ενός τεράστιου μητρικού σκάφους το οποίο έχει ως επιβάτες ανθρωπόμορφα όντα από άλλους πλανήτες που παρουσιάζονται ως θεοί, μιας και στη Γένεση ο Θεός διακρίνεται να μιλάει στον πληθυντικό για τον εαυτό του.
Η διαρκής παρουσία του Πύργου σε πολιτιστικές και καλλιτεχνικές εκφράσεις αντανακλά τη διαρκή επίδραση και τη συνάφειά του στην κοινωνία.
Αντίκτυπος στη γλώσσα και την πολιτιστική ποικιλομορφία
Μια άλλη πτυχή της κληρονομιάς του Πύργου της Βαβέλ είναι η επιρροή του στη γλώσσα και την πολιτιστική ποικιλομορφία. Ο διασκορπισμός των ανθρώπων και η σύγχυση των γλωσσών στην ιστορία έχουν θεωρηθεί ως η καλύτερη εξήγηση για την ποικιλομορφία των γλωσσών και των εθνών στον κόσμο, σε αφηγηματικό επίπεδο.
Η αρχαιολογική έρευνα αποκάλυψε επίσης την ύπαρξη αρχαίων κατασκευών γνωστών ως ζιγκουράτ στη Μεσοποταμία, τα οποία θεωρητικά έχουν κάποιες ομοιότητες με τον Πύργο της Βαβέλ και, ενδεχομένως, χρησίμευαν ως θρησκευτικά και διοικητικά κέντρα.
Η ιστορία του Πύργου της Βαβέλ, επομένως, όχι μόνο παρέχει μια μυθολογική εξήγηση για τη γλωσσική ποικιλομορφία, αλλά είναι πιθανό να αντικατοπτρίζει επίσης το πολιτιστικό και ιστορικό πλαίσιο του αρχαίου κόσμου.
ενδεικτικά, με πληροφορίες από wikipedia.org και wikipedia.org, oodegr.com
diadrastika / Image by 3dmentat from depositphotos.com
