Η Πυθία και τα Μυστικά των Χρησμών της στο Μαντείο των Δελφών
Γράφει ο Σπύρος Μακρής
Ο ρόλος και η σημασία της Πυθίας στην αρχαία Ελλάδα ήταν ιδιαίτερα σημαντικοί. Η Πυθία λειτουργούσε ως ένα είδος μάντη ή μέντιουμ, στους Δελφούς, όπου οι άνθρωποι πήγαιναν για να λάβουν χρησμούς και συμβουλές. Οι Πυθίες ήταν γυναίκες που λέγεται ότι μπορούσαν να επικοινωνήσουν με τον θεό Απόλλωνα και να μεταφέρουν τα μηνύματά του στους ανθρώπους.
Οι χρησμοί της Πυθίας – που αρκετοί αναφέρουν λανθασμένα ως προφητείες – ήταν γνωστές για την ασάφεια τους και ερμηνεύονταν συχνά με διάφορους τρόπους. Η συμβουλευτική της Πυθίας ήταν πολύ σημαντική για τους αρχαίους Έλληνες, καθώς πίστευαν ότι τα λόγια της μπορούσαν να τους καθοδηγήσουν σε σημαντικές αποφάσεις και γεγονότα της ζωής τους.
Η σύνδεση της Πυθίας με τον Έλληνα Θεό Απόλλωνα
Η σύνδεση της Πυθίας με την Έλληνα θεό Απόλλωνα ήταν εξαιρετικά σημαντική. Ο Απόλλωνας θεωρούνταν ο προστάτης των Δελφών και η Πυθία, τίτλος της πρωθιέρειας του θεού Απόλλωνα, ήταν κάτι σαν ο μεσολαβητής μεταξύ του θεού και των ανθρώπων.
Οι αρχαίοι Έλληνες φαίνεται να θεωρούσαν ότι οι χρησμοί της Πυθίας προέρχονταν κατευθείαν από τον Απόλλωνα οπότε είχαν μεγάλη αξία και σημασία για την κοινότητα και τους ίδιους, τον καθένα προσωπικά.
Διαβάστε επίσης: Πώς και από ποιον ιδρύθηκε το Μαντείο των Δελφών
Την ίδια αξία, ίσως και σημαντικότερη, της έδιναν βασιλιάδες, στρατηγοί, σημαίνοντα πρόσωπα και πολιτικά σημαντικοί άνθρωποι οι οποίοι επισκέπτονταν το ξακουστό Μαντείο των Δελφών για να πάρουν έναν χρησμό που, αν τον καταλάβαιναν όπως άρμοζε, θα μπορούσε να τους βγάλει από μία δύσκολη θέση.
Πως έδινε χρησμούς η Πυθία
Η Πυθία κατείχε έναν ιερό χώρο μέσα στο Μαντείο των Δελφών, όπου λέγεται ότι έπεφτε σε κάποιο είδος έκστασης και ερχόταν σε επαφή με τον θεό Απόλλωνα. Τα ακαταλαβίστικα λόγια που πρόφερε, καταγράφονταν από τους ιερείς και μετατρέπονταν σε χρησμούς.
Αλλά, με ποιο τρόπο έφταναν οι πληροφορίες στο νου της Πυθίας τις οποίες εκστόμιζε με ένα παράδοξο τρόπο για να ενημερωθεί ο ενδιαφερόμενος; Δηλαδή, με ποιο τρόπο μάντευε, πως προέβλεπε το μέλλον, τι ικανότητες είχε; Υπάρχουν, νομίζω, τρεις μεγάλες εκδοχές.
Η πρώτη και πιο γνωστή εκδοχή, όπως την δίνει η αρχαιοελληνική γραμματεία, είναι ότι η Πυθία έπινε νερό από την Κασταλία πηγή, στη συνέχεια μασούσε φύλλα δάφνης και ανέβαινε σ’ έναν τρίποδα στον οποίο γινόταν καύση διαφόρων θυμιαμάτων και βοτάνων ή πιθανότατα πικροδάφνης και εισέπνεε τον καπνό τους. Όλο αυτό την έφερνε σε μία έκσταση. Η Πυθία ξεστόμιζε άναρθρα λόγια τα οποία οι ιερείς μετέτρεπαν σε έμμετρους χρησμούς.
Η άλλη θεωρία είναι ότι οσμιζόταν ή εισέπνεε ένα «μεθυστικό αέριο» που ανερχόταν από κάποιο χάσμα. Στη διάρκεια ανασκαφών, χρόνο με το χρόνο, ανακαλύφθηκε ένα ρήγμα που οδηγούσε κάτω από το χωριό των Δελφών. Όλη η περιοχή ήταν εκτεθειμένη σε αυτό και στις εκπομπές αερίων του και έφταναν ως την επιφάνεια από ορισμένα σημεία αλλά και μέσα στον ιερό ναό. Η Πυθία έπεφτε σε έκσταση και η συνέχεια είναι η γνωστή, όπως περιεγράφηκε.
Διαβάστε επίσης: Τι Υπάρχει Κάτω από το Μαντείο των Δελφών. Το Χάσμα, το Άδυτο και το Πνεύμα της Πυθίας
Η τρίτη εκδοχή – και η λιγότερο διαδεδομένη – προτείνει πως τα φύλλα δάφνης, ή οτιδήποτε μπορεί να προκαλούσε την κατάσταση της Πυθίας ήταν μία κάλυψη. Στην πραγματικότητα το Μαντείο των Δελφών διέθετε ένα πάρα πολύ καλό δίκτυο πληροφοριών που εκτεινόταν σε πάρα πολλές αρχαίες πόλεις και μάθαινε διαρκώς νέα, κυρίως πολιτικά και στρατιωτικά, για να μπορεί να εξυπηρετεί ηγέτες και βασιλιάδες. Οι ιερείς επεξεργάζονταν και ανέλυαν τα δεδομένα που είχαν ήδη φτάσει στα χέρια τους, συνδύαζαν τεκταινόμενα, οπότε μπορούσαν να κάνουν μία καλή και σχετικά ασφαλή πρόβλεψη και να δώσουν έναν έξυπνο και ικανοποιητικό χρησμό.
Η παρακμή και το τέλος του ρόλου της Πυθίας
Παράγοντες που οδήγησαν στην παρακμή του Μαντείου των Δελφών
Η παρακμή του ρόλου της Πυθίας, της αρχιέρειας του Μαντείου των Δελφών, μπορεί να αποδοθεί σε διάφορους παράγοντες. Ένας σημαντικός παράγοντας ήταν το μεταβαλλόμενο πολιτικό και κοινωνικό τοπίο της αρχαίας Ελλάδας.
Όπως εξηγεί ο Πλούταρχος, η νομοθεσία του Λυκούργου, του θρυλικού Σπαρτιάτη νομοθέτη, θεσπίστηκε υπό την άμεση εποπτεία των Πυθιών.
Ωστόσο, καθώς η δυναμική της εξουσίας μετατοπίστηκε και νέες μορφές διακυβέρνησης εμφανίστηκαν, η επιρροή των Πυθιών άρχισε να μειώνεται. Η άνοδος της συγκεντρωτικής εξουσίας και η σταδιακή παρακμή των πόλεων-κρατών μείωσαν την ανάγκη για την καθοδήγηση και τις προφητείες που παρείχε το Μαντείο.
Διαβάστε επίσης: Το Απαγορευμένο Μυστικό των Σιβυλλικών Χρησμών
Επιπλέον, η γρήγορη ανάπτυξη του χριστιανισμού και η επικράτησή του έπαιξε έναν προσδιοριστικό ρόλο καθώς όλα αυτά τα θεωρούσε ειδωλολατρικά και αγυρτείες. Όμως το τελικό χτύπημα και το οριστικό τέλος στη λειτουργία του Μαντείου των Δελφών και φυσικά της Πυθίας, ήρθε με διάταγμα του αυτοκράτορα Θεοδοσίου Α΄.
Ο τελευταίος χρησμός της Πυθίας
Οι τελευταίες καταγεγραμμένες προφητείες των Πυθιών έγιναν τον 4ο αιώνα μ.Χ. Σύμφωνα με ιστορικές μαρτυρίες, ο τελευταίος χρησμός που δόθηκε από το Μαντείο των Δελφών, μέσω του στόματος της Πυθίας έγινε το 362 μ.Χ.
Εδώ, υπάρχει αρκετά μεγάλη διαμάχη για το ποιος ήταν ο τελευταίος χρησμός της Πυθίας, καθώς ορισμένοι αρχαιολάτρες θεωρούν πως ο τελευταίος επίσημα καταγεγραμμένος είναι ψευδεπίγραφος και ότι ο πραγματικός έχει επίτηδες σβηστεί ενώ ισχυρίζονται ότι γνωρίζουν ποιος ήταν ο πραγματικός.
Καμία πλευρά δεν παραδέχεται τις κατηγορίες της άλλης και όλες θεωρούν τη δική τους οπτική ως αληθινή, για το ποιος ήταν ο τελευταίος χρησμός της Πυθίας, και την άλλη ως ανήθικα ψέματα. Εννοείται, ότι γενικότερα, μόνο η επίσημη εκδοχή είναι αποδεκτή και όχι η άλλη.
Όποιος κι αν είναι ο αληθινός τελευταίος χρησμός της Πυθίας, ο διωγμός της και το κλείσιμο του Μαντείου σήμανε το τέλος μιας εποχής, καθώς ο ρόλος της Πυθίας ως αγωγού για θεϊκά μηνύματα και προβλέψεις έφτασε στο τέλος της.
Οι χρησμοί της Πυθίας, για αιώνες πριν, έτυχαν μεγάλης εκτίμησης και αναζήτησης από καθημερινούς ανθρώπους αλλά και ηγέτες από ένα μεγάλο μέρος του αρχαίου τότε κόσμου, οι οποίοι αναζητούσαν καθοδήγηση στη λήψη σημαντικών αποφάσεων.
Το τέλος του ρόλου των Πυθιών στην αρχαία ελληνική κοινωνία
Το τέλος του ρόλου των Πυθιών στην αρχαία ελληνική κοινωνία μπορεί να θεωρηθεί ως αντανάκλαση του μεταβαλλόμενου θρησκευτικού και πολιτιστικού τοπίου. Η άνοδος του Χριστιανισμού και η εξάπλωση της επιρροής του οδήγησαν σε μείωση της σημασίας των Πυθικών Χρησμών.
Η χριστιανική εκκλησία προσπάθησε να καταστείλει παγανιστικές πρακτικές και πεποιθήσεις, συμπεριλαμβανομένης της λατρείας του Απόλλωνα και του Μαντείου των Δελφών, όπως και γενικότερα ό,τι μπορούσε να συνδέει του Έλληνες με την πατρογονική τους λατρεία.
Διαβάστε επίσης: Πως Επιβλήθηκε ο Χριστιανισμός στην Ελλάδα
Ο ρόλος της Πυθίας ως μεσολαβητής μεταξύ των θνητών και των θεών αντικαταστάθηκε από τις διδασκαλίες και την εξουσία της χριστιανικής εκκλησίας. Η αρχαία ελληνική κοινωνία σιγά-σιγά απομακρύνθηκε από την αγκαλιά των δικών της θρησκευτικών και φιλοσοφικών ιδεολογιών και αναγκάστηκε να ακολουθήσει άλλες, νέες, πολλές φορές με τη βία.
Η κληρονομιά και η επιρροή των Πυθιών
Η επίδραση της Πυθίας και το φαινόμενο της πεταλούδας
Η Πυθία, η αρχιέρεια του Απόλλωνα στο Μαντείο των Δελφών, είχε σημαντική επιρροή στην αρχαία ελληνική πολιτική και τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων. Μέσω της κατάστασης που έμοιαζε με έκσταση, μετέφερε μηνύματα από τον θεό Απόλλωνα σε όσους αναζητούσαν καθοδήγηση.
Οι χρησμοί και οι συμβουλές της Πυθίας εκτιμήθηκαν ιδιαίτερα και συχνά διαμόρφωσαν την πορεία των πολιτικών και πολεμικών ενεργειών στην αρχαία Ελλάδα. Ωστόσο, αν και η ασάφεια των Πυθικών Χρησμών σήμαινε ότι δεν ερμηνεύονταν ή δεν μπορούσαν να ακολουθηθούν εύκολα από όλους, το ρόλο τους στο πολιτικό τοπίο της αρχαίας Ελλάδας δεν μπορούμε να το παραβλέψουμε.
Σε ό,τι αφορά την ασάφεια των χρησμών, κατά τη γνώμη μου, η Πυθία φαίνεται να είχε πλήρη εικόνα του παρόντος παντού, το οποίο θα μπορούσε να επηρεάσει το μέλλον – με όποιο τρόπο κι αν το κατάφερνε αυτό. Το παρόν και ειδικά το μέλλον μεταβάλλεται συνεχώς και εξαρτάται από το τώρα που συμβαίνει ταυτόχρονα παντού.
Αν άλλαζε κάτι εδώ, το μέλλον θα είχε μία πιθανή εκδοχή. Αν άλλαζε το ίδιο κάτι κάπου αλλού, το μέλλον θα ήταν τελείως διαφορετικό από την προηγούμενη πρόβλεψη. Και επειδή όλο αυτό είναι λίγο χαώδες, υπήρχε η ασάφεια. Μου θυμίζει λίγο το φαινόμενο της πεταλούδας.
Ο ρόλος της Πυθίας στη διαμόρφωση της ελληνικής μυθολογίας και θρύλων
Εκτός από την επιρροή της στην πολιτική, η Πυθία έπαιξε σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της ελληνικής μυθολογίας και των θρύλων. Οι ιστορίες και οι μύθοι γύρω από το Μαντείο των Δελφών και την ίδια την Πυθία έχουν γίνει αναπόσπαστο μέρος της ελληνικής λαογραφίας.
Διαβάστε επίσης: Τι είχε πει η Πυθία για το μέλλον της Ελλάδας
Η σύνδεση της Πυθίας με τον θεό Απόλλωνα και η ικανότητά της να επικοινωνεί μαζί του μέσω της έκστασης της, ενίσχυσε τη μυστικιστική και θεϊκή αύρα που την περιβάλλει με έναν τρόπο πολύ μαγικό θα μπορούσα να πω.
Οι συμβουλές και οι χρησμοί της έγιναν μέρος της πλούσιας ελληνικής μυθολογίας, επηρεάζοντας τις δοξασίες και τις πρακτικές των αρχαίων Ελλήνων, αλλά με ένα μοναδικό τρόπο εξακολουθούν να επηρεάζουν και αρκετούς σύγχρονους.
Αυτό αποδεικνύει ότι ενώ το Μαντείο των Δελφών σταμάτησε τελικά να λειτουργεί, η επιρροή των Πυθιών και των χρησμών που παρέδωσαν συνέχισε να αντηχεί με διάφορες μορφές μαντείας σε όλη την ιστορία.
Η πολιτιστική και ιστορική σημασία της Πυθίας και του Μαντείου των Δελφών παραμένει ένα διαρκές μέρος της αρχαίας ελληνικής κληρονομιάς.
ενδεικτικά, με πληροφορίες από wikipedia.org και wikipedia.org, maxmag.gr
diadrastika / Image by cokacoka from depositphotos.com
