Κριτήρια που αδικούνε τους αρχαίους πολιτισμούς
Γράφει ο Σπύρος Μακρής
Στον κόσμο μας σήμερα, με γνώμονα την τεχνολογία, είναι εύκολο να πέσουμε στην παγίδα να πιστεύουμε ότι ο σύγχρονος πολιτισμός μας είναι ανώτερος από όλους όσους προηγήθηκαν, δηλαδή τους αρχαίους πολιτισμούς.
Συχνά απορρίπτουμε τα επιτεύγματα των αρχαίων πολιτισμών ως ασήμαντα ή πρωτόγονα, αδυνατώντας να αναγνωρίσουμε τις αξιοσημείωτες προόδους που έκαναν στην εποχή τους.
Με ποια κριτήρια υπερεκτιμούμε τον σύγχρονο πολιτισμό μας και αδικούμε τους αρχαίους πολιτισμούς; Ας εμβαθύνουμε σε αυτό το ερώτημα και ας διερευνήσουμε τους παράγοντες που συμβάλλουν στην προκατειλημμένη αντίληψή μας.
Η τεχνολογική πρόοδος
Ένα από τα πρωταρχικά κριτήρια με τα οποία τείνουμε να υπερτιμούμε τον σύγχρονο πολιτισμό είναι η τεχνολογική πρόοδος.
Η ταχεία ανάπτυξη της τεχνολογίας τους τελευταίους αιώνες έχει αναμφίβολα μεταμορφώσει τις ζωές μας και μας ώθησε σε μια εποχή άνευ προηγουμένου ευκολίας και συνδεσιμότητας.
Έχουμε smartphone που χρησιμεύουν ως μίνι υπολογιστές, internet υψηλής ταχύτητας που μας συνδέει με τον κόσμο και ιατρικές εξελίξεις που έχουν παρατείνει τη διάρκεια ζωής μας.
Είναι εύκολο να πιστέψουμε ότι η τεχνολογική μας πρόοδος μας κάνει ανώτερους από τους αρχαίους πολιτισμούς.
Διαβάστε επίσης: Μικροτεχνολογία στην Αρχαία Κρήτη, σε χρυσό δίσκο 3,4 χιλιοστών
Απίστευτα επιτεύγματα από τους αρχαίους πολιτισμούς
Ωστόσο, αυτή η στενή εστίαση στην τεχνολογία αποτυγχάνει να αναγνωρίσει τα απίστευτα επιτεύγματα των αρχαίων πολιτισμών.
Ας πάρουμε για παράδειγμα τους αρχαίους Αιγύπτιους. Κατασκεύασαν μνημειακές κατασκευές όπως οι Μεγάλες Πυραμίδες της Γκίζας, οι οποίες στέκονται ακόμα και σήμερα ως απόδειξη της αρχιτεκτονικής τους λαμπρότητας.
Ανέπτυξαν ένα εξελιγμένο σύστημα γραφής γνωστό ως ιερογλυφικά, δίνοντάς τους τη δυνατότητα να καταγράφουν και να διατηρούν την ιστορία και τον πολιτισμό τους.
Το τεράστιο μέγεθος και η ακρίβεια των μηχανικών τους επιτευγμάτων, που επιτεύχθηκαν χωρίς τη βοήθεια σύγχρονων μηχανημάτων, προκαλούν δέος.
Ένα άλλο παράδειγμα είναι σκέψη των αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων. Τι να πρωτοπώ. Θα αρκεστώ μόνο στον Ερατοσθένη που με πενιχρά μέσα τεχνολογίας υπολόγισε την περίμετρο της Γης, με ελάχιστη απόκλιση, αποδεικνύοντας παράλληλα ότι είναι σφαιρική.
Η επιστημονική γνώση
Ένα άλλο κριτήριο με το οποίο ο σύγχρονος πολιτισμός συχνά θεωρείται ανώτερος είναι η επιστημονική γνώση.
Η κατανόησή μας για τον φυσικό κόσμο έχει επεκταθεί εκθετικά τους τελευταίους αιώνες, χάρη στην επιστημονική μέθοδο και τον αυστηρό πειραματισμό. Από τη θεωρία της σχετικότητας μέχρι την ανακάλυψη του DNA. Παράλληλα, έχουμε ξεδιαλύνει μερικά από τα μυστήρια του σύμπαντος,
Αυτή η συσσώρευση γνώσης μπορεί να μας κάνει να νιώθουμε ανώτεροι από τους αρχαίους πολιτισμούς και την αντιληπτή έλλειψη επιστημονικής κατανόησής τους.
Διαβάστε επίσης: Αρίσταρχος Σάμιος: Η Γη γυρίζει γύρω από τον Ήλιο
Επιστημονικές συνεισφορές από τους αρχαίους πολιτισμούς
Ωστόσο, δεν πρέπει να παραβλέψουμε τις σημαντικές επιστημονικές συνεισφορές των αρχαίων πολιτισμών.
Οι αρχαίοι Έλληνες, για παράδειγμα, έθεσαν τα θεμέλια της σύγχρονης επιστήμης με τις φιλοσοφικές τους έρευνες και τις μαθηματικές ανακαλύψεις.
Διατύπωσαν το Πυθαγόρειο θεώρημα, ανέπτυξαν περίπλοκες θεωρίες γεωμετρίας και άνοιξαν το δρόμο για την επιστημονική επανάσταση που ακολούθησε αιώνες αργότερα.
Η επιδίωξή τους στη γνώση και η ικανότητά τους να σκέφτονται κριτικά δεν ήταν λιγότερο αξιοσημείωτη από ό,τι πετυχαίνουμε σήμερα.
Διαβάστε επίσης: Αρχαία Ελληνική Τεχνολογία. Απίθανες Εφευρέσεις
Πολιτιστικά και καλλιτεχνικά επιτεύγματα
Επιπλέον, είναι σημαντικό να ληφθούν υπόψη τα πολιτιστικά και καλλιτεχνικά επιτεύγματα των αρχαίων πολιτισμών κατά την αξιολόγηση της αξίας τους.
Από τα υπέροχα γλυπτά των αρχαίων Ελλήνων μέχρι τα περίπλοκα αγγεία των Μάγια, αυτές οι αρχαίες κοινωνίες εξέφρασαν τη δημιουργικότητα και τις αισθητικές τους ευαισθησίες με τρόπους που συνεχίζουν να μας εμπνέουν σήμερα.
Η διατήρηση της τέχνης και των πολιτιστικών τους πρακτικών μας επιτρέπει να αποκτήσουμε γνώσεις για τις αξίες, τις πεποιθήσεις και τον τρόπο ζωής τους.
Οι μυθολογίες των αρχαίων πολιτισμών
Επίσης, οι μυθολογίες των αρχαίων πολιτισμών βρίθουν από τεχνολογίες που μοιάζουν να ξεπερνούν ακόμα και τις σύγχρονες. Παραδόξως, καμία επιστήμη δεν παραδέχεται αυτή την πιθανότητα.
Παραδίδουν γνώσεις επιστημονικής αξίας που, όμως, κανείς σύγχρονος επιστήμονας δεν μπορεί να καταλάβει γιατί δεν γνωρίζει τις τότε ορολογίες, οπότε και δεν μπορεί να τις συνδέσει με τις αντίστοιχες σημερινές.
Οι αρχαίοι μύθοι αναφέρονται τακτικά σε πολιτιστικά και καλλιτεχνικά επιτεύγματα, αλλά όταν το 90% ενός μύθου θεωρείται παραμύθι, ποιος θα ασχοληθεί με το 10%;
Έτσι, δυστυχώς, η παγκόσμια μυθολογία, όσα κι αν έχει να μας πει και να μας προσφέρει, θεωρώ πως είναι το πρώτο θύμα υποτίμησης και προκαταλήψεων του σύγχρονου πολιτισμού μας.
Διαβάστε επίσης: Μαριολάκος: Η Μυθολογία μας Ιστορεί Γεγονότα πριν 16-18.000 χρόνια
Προκαταλήψεις για τους αρχαίους πολιτισμούς
Πάρα πολλά θα είχα να πω και να αναφέρω. Θα περιοριστώ, όμως σε αυτά τα λίγα.
Καταλήγω, λοιπόν, στο συμπέρασμα ότι τα κριτήρια με τα οποία υπερεκτιμούμε τον σύγχρονο πολιτισμό μας και αδικούμε τους αρχαίους πολιτισμούς έχουν συχνά τις ρίζες τους στην προσήλωσή μας στην τεχνολογική πρόοδο, την επιστημονική γνώση και τις πολιτισμικές προκαταλήψεις.
Ωστόσο, οι προκαταλήψεις στον τρόπο σκέψης σε μεγάλους και σημαντικούς τομείς, παρέα με διάφορους άλλους περιορισμούς που έχουν τεθεί εξαιτίας των προκαταλήψεων, κάνουν τον κόσμο μας να αναγνωρίσει πολύ λίγα για τους αρχαίους πολιτισμούς και να απορρίψει πάρα πολλά άλλα.
Αναγνωρίζουμε το μυστήριο του πως – ή ακόμα και ποιοι – έχτισαν τη Μεγάλη Πυραμίδα, όπως αναγνωρίζουμε την τεχνολογική πρόοδο στον Μηχανισμό των Αντικυθήρων, αλλά διάφορες προκαταλήψεις περιορίζουν τη σκέψη μας και προτείνουν ότι οι τότε άνθρωποι δανείστηκαν γνώσεις από αρχαιότερους ή ακόμα και από εξωγήινους.
Ενώ τα επιτεύγματά μας σε τομείς, όπως αυτούς που προαναφέραμε, είναι αναμφισβήτητα εντυπωσιακά, δεν πρέπει να παραβλέπουμε τα αξιοσημείωτα επιτεύγματα των αρχαίων πολιτισμών.
Αναγνωρίζοντας και εκτιμώντας τις συνεισφορές όσων ήρθαν πριν από εμάς, μπορούμε να καλλιεργήσουμε μια βαθύτερη κατανόηση της κοινής ανθρώπινης ιστορίας μας και να καλλιεργήσουμε μια πιο ισορροπημένη προοπτική για την αξία των πολιτισμών, του παρελθόντος και του παρόντος.
diadrastika / Image by surpasspro from depositphotos.com
