Παναγία Τρυπητή στο Αίγιο. Ο Θρύλος του Ναυαγού
Γράφει ο Σπύρος Μακρής
Η Παναγία Τρυπητή στο Αίγιο βρίσκεται στα παράκτια της βόρειας Πελοποννήσου. Υπάρχει μία χιλιόχρονη παράδοση που αναφέρεται στην ανεύρεση της θαυματουργού εικόνας της, την οποία έρχονται και προσκυνούν με ευλάβεια οι χριστιανοί. Όμως υπάρχει και μία δεύτερη που διαφοροποιείται και συμπληρώνει τη γνωστή.
Θα αναφερθώ και στις δύο προφορικές παραδόσεις, διανθίζοντάς τες με στοιχεία δημιουργικής γραφής, χωρίς να χαθεί το νόημα σε καμία από τις δύο. Ξεκινάω με την πρώτη σχετικά με την εικόνα στην Παναγία Τρυπητή:
Η θρησκευτική παράδοση για την Παναγία Τρυπητή στο Αίγιο
Στα νύχια μιας άγριας τρικυμίας
Κάπου στο δέκατο αιώνα, μια σκοτεινή και θυελλώδη νύχτα, ένα πλοίο βρέθηκε στα νύχια μιας άγριας τρικυμίας. Τα κύματα έπεσαν πάνω στο σκάφος, απειλώντας να το διαλύσουν.
Το πλήρωμα πάλεψε ακούραστα για να κρατήσει το πλοίο στη ζωή, αλλά οι προσπάθειές τους ήταν μάταιες. Με μια εκκωφαντική ρωγμή, το πλοίο υπέκυψε στην οργή της καταιγίδας που ήταν πολύ πιο ισχυρή, θρυμματίζοντάς το σε κομμάτια.
Ο ναυαγός. Ο μόνος επιζών.
Μέσα στο χάος, ένας νεαρός ναύτης – κάποιοι λένε ότι ήταν ο καπετάνιος – βρέθηκε ναυαγός, κολλημένος σε ένα κομμάτι από τα συντρίμμια μέσα στην ταραγμένη θάλασσα. Ήταν ο μόνος επιζών, που έμεινε να θαλασσοδέρνεται σαν τον Οδυσσέα για να επιβιώσει από την οργή της καταιγίδας.
Ο φόβος κυρίευσε την καρδιά του καθώς έψαχνε απεγνωσμένα για ένα σημάδι ελπίδας. Λίγες στιγμές αργότερα, μέσα στο σκοτάδι και τη βροχή, ένα αχνό φως τρεμόπαιξε από τους μακρινούς βράχους. Στεριά!
Ένας φάρος ελπίδας αναδύθηκε, οδηγώντας τον ναυαγό προς το μέρος εκεί. Οδηγημένος από μια νέα αποφασιστικότητα, κολύμπησε προς το φως, με το σώμα του να αποδυναμώνεται με κάθε χτύπημα των κυμάτων. Αλλά, όχι. Έπρεπε να τα καταφέρει.
Το φως του έγνεψε να πλησιάσει
Τελικά, μετά από μια αιωνιότητα, όπως του φάνηκε, ο ναυαγός έφτασε στα βράχια, με το σώμα του χτυπημένο και εξαντλημένο. Τράβηξε τον εαυτό του με χέρια που έτρεμαν. Το μυστηριώδες φως τον οδήγησε πιο κοντά.
Στάθηκε να ξεκουραστεί όμως, τα κύματα τον χτυπούσαν αλύπητα και μαστίγωναν ήδη το πονεμένο και κουρασμένο κορμί του – χώρια που υπήρχε κίνδυνος να ξαναβρεθεί στη θάλασσα. Έπρεπε να σκαρφαλώσει κι άλλο. Καθώς ανέβαινε, ένιωθε τη ζεστασιά του φωτός να δυναμώνει, σαν να τον φώναζε.
Με κάθε βήμα του ανέβαινε η διάθεση και ο φόβος του άρχισε να διαλύεται. Το φως του φάνηκε πως τον έγνεψε να πλησιάσει προς τα εμπρός, οδηγώντας τον μέσα από δόλια μονοπάτια και οδοντωτές άκρες πέτρας. Ο ναυαγός δύσκολα πίστευε στα μάτια του όταν είδε ένα άνοιγμα στα βράχια, αποκαλύπτοντας μια κρυμμένη σπηλιά.
Μπήκε προσεκτικά, με την καρδιά του να χτυπά δυνατά στο στήθος του. Η σπηλιά γέμιζε με μια αιθέρια λάμψη, λούζοντας τα πάντα σε ένα απαλό, ανακουφιστικό φως.
Το φως έβγαινε από την εικόνα της Θεοτόκου
Η επίσημη παράδοση διηγείται πως το φως έβγαινε από την εικόνα της Θεοτόκου που αστραποβολούσε σαν ολόχρυσο άστρο μέσα στη νύχτα. Η είδηση διαδόθηκε γρήγορα στο χωριό. Οι πιστοί ήρθαν να προσκυνήσουν το θαύμα της εμφάνισης της εικόνας και, κάπως έτσι, οδηγήθηκαν να χτίσουν την εκκλησία Παναγία Τρυπητή, σε αυτή τη θέση.
Όμως, υποτίθεται πως υπάρχει και μία δεύτερη εκδοχή, που συνεχίζει με διαφορετικό τρόπο από το σημείο που ο ναυαγός έφτασε στη σπηλιά με το φως. Η δεύτερη αφήγηση δεν εμφανίζει κάποιο θαύμα, αλλά εμπεριέχει την υποψία του ναυαγού για κάποια αόρατη και μυστηριώδη βοήθεια.
Αυτή η προφορική παράδοση δεν είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη – ίσως και να μην είναι αληθινή. Μου τη διηγήθηκε ο παππούς μιας οικογενειακής φίλης που μένουν μόνο στο Αίγιο. Είναι η εξής:
Η δεύτερη εκδοχή για την Παναγία Τρυπητή
Η δεύτερη εκδοχή της ιστορίας συμφωνεί με την πρώτη για την εικόνα στην Παναγία Τρυπητή, με τον ναυαγό που καθοδηγήθηκε από το φως και σώθηκε, όμως συνεχίζει εντελώς διαφορετικά από το σημείο που ο ναυαγός βρίσκει το φως:
Η πηγή του καθοδηγητικού φωτός
Ο ναυαγός, όταν έφτασε μέσα στη σπηλιά, βρήκε ένα μικρό φανάρι να τρεμοπαίζει, με τη φλόγα του να χορεύει σαν ζωντανή. Ήταν η πηγή του καθοδηγητικού φωτός που τον είχε φέρει εδώ.
Καθώς ο ναυαγός κρατούσε το φανάρι, ένιωσε μια αίσθηση γαλήνης να τον κυριεύει. Ήξερε ότι δεν ήταν μόνος, ότι υπήρχε μια αόρατη δύναμη που τον καθοδηγούσε προς την ασφάλεια. Όμως, το ίδιο το φως που του έσωσε τη ζωή ήταν και φωτιά.
Η εικόνα της Παναγίας
Είχε ήδη αρχίσει να κρυώνει, με τα βρεγμένα ρούχα του να είναι κολλημένα στο εξαντλημένο του κορμί. Με τη βοήθεια του φαναριού, με νέα ελπίδα, πήρε το δρόμο της επιστροφής μέσα από τους επικίνδυνους βράχους. Έψαχνε για τη σανίδα που τον βοήθησε να μείνει στην επιφάνεια.
Έψαξε και άλλα ξύλα από τα συντρίμμια του ναυαγίου. Μάζεψε όσα μπορούσε, τα πήγε στη σπηλιά και άναψε μια φωτιά να ζεσταθεί. Σε μία σανίδα, από την πίσω μεριά, πρόσεξε την εικόνα της Παναγίας. Την είχε ξαναδεί καρφωμένη στην καμπίνα του καπετάνιου.
Την έβαλε στην άκρη να στεγνώσει και καθώς αναρωτιόταν αν ήταν η εικόνα που έκανε το θαύμα της ή απλά έτυχε να πιαστεί από τη σανίδα που την είχε στερεωμένη επάνω της, τον πήρε ο ύπνος από την εξάντληση και την αδυναμία.
Πετάχτηκε ταραγμένος
Την άλλη μέρα τον ξύπνησαν φωνές. Ήταν μερικοί ντόπιοι που κρατούσαν όπλα και τον σημάδευαν και τον κλώτσαγαν στα πόδια να ξυπνήσει. Πετάχτηκε ταραγμένος, αλλά οι ντόπιοι τον ακινητοποίησαν.
Νόμιζαν ότι ήταν ένας ληστής που είχε δραπετεύσει το βράδυ και είχε κρυφτεί στη μικρή σπηλιά για να προστατευτεί από την καταιγίδα.
Πολύ γρήγορα κατάλαβαν ότι ο ναυαγός δεν ήταν ο ληστής που γύρευαν, πρώτον γιατί ήταν Γάλλος, δεύτερον γιατί δεν είχε τη φυσιογνωμία των ντόπιων, φορούσε διαφορετικά ρούχα και τρίτον τον έβλεπαν για πρώτη φορά. Τι είχε συμβεί;
Πως βρέθηκε το φανάρι στη σπηλιά
Το πιθανότερο είναι πως ο ληστής κατέφυγε με το φανάρι του στη σπηλιά κυνηγημένος από τους ντόπιους και με βοηθό την ισχυρή καταιγίδα. Κάποια στιγμή απομακρύνθηκε από την προσωρινή φωλιά του, ίσως για κάποια φυσική του ανάγκη.
Δεν πήρε το φανάρι μαζί για να μην το δουν από μακριά οι ντόπιοι. Ήταν καλά κρυμμένο εκεί που το άφησε. Επιπλέον του εξασφάλιζε το σημείο όπου θα έπρεπε να γυρίσει για να περάσει τη νύχτα του και να συνεχίσει το πρωί.
Όταν επέστρεψε δεν βρήκε το φανάρι του – αφού το είχε πάρει ο ναυαγός να ψάξει για ξύλα να ζεσταθεί – ή πρόσεξε το ναυαγό από μακριά να προσπαθεί να επιβιώσει οπότε φοβούμενος ότι τον ανακάλυψαν έφυγε μια και καλή.
Η θαυματουργή ιστορία του ναυαγού
Τις επόμενες ώρες και μέρες που ακολούθησαν, ο ναυαγός μοιράστηκε τη θαυματουργή ιστορία του με τους ντόπιους, αφηγούμενος το καθοδηγητικό φως που τον είχε οδηγήσει στη σωτηρία.
Οι ντόπιοι θαύμασαν την ιστορία του, με τις καρδιές τους γεμάτες δέος και απορία. Θεώρησαν πως ήταν η θεία εικόνα της Παναγίας που του είχε σώσει τη ζωή, ότι δηλαδή ο ναυαγός έπλευσε ως τα βράχια επάνω στη σανίδα με την εικόνα.
Το φανάρι και η εικόνα στην Παναγία Τρυπητή
Από εκείνη τη μέρα και μετά, ο ναυαγός κουβαλούσε πάντα μαζί του το φανάρι, για να θυμάται το φως που τον είχε οδηγήσει στην καταιγίδα.
Για τον ίδιο και για πολλούς άλλους, το φανάρι, έγινε κάτι σαν σύμβολο: ακόμη και στις πιο σκοτεινές νύχτες αλλά και στους πιο σκοτεινούς καιρούς, υπάρχει πάντα ένα τρεμόπαιγμα ελπίδας που περιμένει να μας οδηγήσει προς την ασφάλεια.
Για τους ντόπιους ήταν η εικόνα της Παναγίας που έκανε το θαύμα της και πως ήταν θέλημα της Παναγίας να χτιστεί εκεί μια εκκλησία που την ονόμασαν «Παναγία Τρυπητή» επειδή την βρήκαν στην τρύπα του βράχου, δηλαδή στη μικρή σπηλιά. Η ανεύρεση της εικόνας θεωρήθηκε θαύμα.
Και οι δύο παραδόσεις, τόσο η επίσημη όσο και η δεύτερη, συμφωνούν ότι ο ναυαγός δεν ταξίδεψε ποτέ ξανά, αλλά έμεινε έως το τέλος της ζωής του στο Αίγιο. Η πρώτη λέει ότι ασκήτεψε, ή άλλη ότι απλά έζησε σαν ένα απλός καθημερινός άνθρωπος ανάμεσα στους ντόπιους.
Διαβάστε επίσης: Αίγινα. Ο Παράξενος Θρύλος με τις Δύο Βασίλισσες
diadrastika / Image by grandfailure from depositphotos.com
