«Μεσσίες» της Αρχαιότητας
Γράφει ο Σπύρος Μακρής
Σε όλη την ιστορία, η ανθρωπότητα αναζήτησε καθοδήγηση, λύτρωση και σωτηρία με διάφορες μορφές. Στην αρχαιότητα, εμφανίστηκε η έννοια των μεσσίων, ατόμων που πίστευαν ή πιστεύτηκαν ότι κατέχουν θεϊκές ιδιότητες και κρατούν το κλειδί για ένα καλύτερο μέλλον. Αυτοί οι μεσσίες αιχμαλώτισαν τη φαντασία των αρχαίων πολιτισμών, προσφέροντας μια αχτίδα ελπίδας σε ταραγμένους καιρούς.
Ξετυλίγοντας τα νήματα της αρχαίας ελπίδας
Προτού ξεκινήσουμε ένα ταξίδι για να εξερευνήσουμε τις συναρπαστικές ιστορίες αυτών των αρχαίων σωτήρων που αναδύθηκαν ως φάροι φωτός στο σκοτάδι, θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε το εξής:
Η έννοια του «Μεσσία» είναι ελληνική μεταφορά του εβραϊκού όρου μασιάχ, που σημαίνει «χρισμένος» και καταλήγει να σημαίνει ο σταλμένος ως σωτήρας από το Θεό. Γενικότερα, όμως, χρησιμοποιείται ευρύτερα με την έννοια του σωτήρα, που θέλει να σώσει τον κόσμο.
Διαβάστε επίσης: Εμπεδοκλής. Ένας Θεός επί Γης
Στο Πειραιά, υπάρχει αρχαίο ιερό του Διός Σωτήρος και της Αθηνάς Σωτείρας, όπου γίνονταν μεγάλες γιορτές κατά την αρχαιότητα. Σαφώς, δεν μπορούν να ταυτιστούν με την έννοια του «Μεσσία». Η η αγαπημένη κόρη του Δία λογαριαζόταν ως η προστάτιδα της πόλης της Αθήνας και κατά μία έννοια, οι δύο θεότητας λετρεύονταν ως εκείνες που ήθελαν το καλό των πολιτών, δηλαδή τη σωτηρία τους – αλλά όχι με τη σημερινή χριστιανική έννοια.
Ο Πλάτωνας, ο Πυθαγόρας, ο Ορφέας, ο Ερμής Τρισμέγιστος και πολλοί άλλοι, λογαριάζονται ως εκείνοι που δίδαξαν τους ανθρώπους. Ορισμένοι πιστεύουν ότι μυήθηκαν σε κάποια μυστήρια για το σκοπό αυτό – άλλοι δεν συμφωνούν με αυτή την εκτίμηση.
Το κείμενο στη συνέχεια έχει να κάνει με οντότητες που με τον τρόπο τους, στο βίο τους, επιχείρησαν να διδάξουν, να βοηθήσουν, να σώσουν, με σκοπό τη λύτρωση.
Ο Ιησούς Χριστός
Μια από τις πιο εξέχουσες προσωπικότητες της αρχαιότητας όπως διαδίδεται, ο Ιησούς Χριστός, ξεχωρίζει ως η επιτομή ενός μεσσία. Γεννημένος στη Βηθλεέμ, οι διδασκαλίες του για αγάπη, συγχώρεση και συμπόνια μεταμόρφωσαν τον κόσμο.
Διαβάστε επίσης: Απολλώνιος ο Τυανέας. Ο Χριστός που «Ονομάστηκε» Ιησούς ο Ναζωραίος
Οι οπαδοί του πίστευαν ότι ο Ιησούς ήταν ο πολυαναμενόμενος Μεσσίας, ο χρισμένος που θα τους ελευθερώσει από την καταπίεση και θα έφερνε πνευματική σωτηρία. Παρά το γεγονός ότι αντιμετώπισε διωγμό, το μήνυμα του Ιησού διαδόθηκε αστραπιαία, αφήνοντας ένα ανεξίτηλο σημάδι στην ανθρωπότητα.
Η εξέγερση του Bar Kokhba
Ωστόσο, ο Ιησούς δεν ήταν ο μόνος μεσσίας της αρχαιότητας. Στην αρχαία εβραϊκή παράδοση, η ελπίδα για έναν Μεσσία προέκυψε σε περιόδους αναταραχών και πολιτικών αναταραχών. Ο εβραϊκός λαός λαχταρούσε έναν ηγέτη που θα τον απελευθέρωσε από την ξένη κυριαρχία και θα ίδρυε ένα βασίλειο δικαιοσύνης.
Αυτή η λαχτάρα κορυφώθηκε με την εξέγερση του Bar Kokhba κατά της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας τον 2ο αιώνα μ.Χ., με επικεφαλής τον Simon bar Kokhba, που από πολλούς χαιρετίστηκε ως ο Μεσσίας. Αν και τελικά υπήρξε αποτυχία, η εξέγερση έδειξε τη θερμή πίστη στις μεσσιανικές μορφές και τα μήκη που οι άνθρωποι ήταν διατεθειμένοι να κάνουν για να επιφέρουν την αλλαγή.
Φαραώ Ακενατόν
Προχωρώντας πέρα από τις Αβρααμικές θρησκείες, η αρχαία Αίγυπτος είχε τη δική της φιγούρα που έμοιαζε με μεσσία: τον Φαραώ Ακενατόν.
Γνωστός ως «Αιρετικός Βασιλιάς», ο Ακενατόν διέλυσε το θρησκευτικό status quo εισάγοντας τον μονοθεϊσμό, αναδεικνύοντας τον θεό ήλιο Ατόν ως την υπέρτατη θεότητα. Αυτή η ριζική απομάκρυνση από τον παραδοσιακό πολυθεϊσμό έκανε τον Ακενατόν τόσο σεβαστό όσο και φοβισμένο.
Διαβάστε επίσης: Μωυσής και Ακενατόν: Μία «Διαφορετική» Ιστορία από Αυτή που Ξέρουμε
Η βασιλεία του σηματοδότησε μια σημαντική καμπή στην αιγυπτιακή ιστορία, καθώς προσπάθησε να επιφέρει μια πνευματική επανάσταση και να δημιουργήσει μια κοινωνία πιο ισότιμη.
Παρά την τελική αντίδραση και τη διαγραφή της κληρονομιάς του από τους επόμενους Φαραώ, οι οραματικές ιδέες του Ακενατόν συνεχίζουν να ιντριγκάρουν μελετητές και ενθουσιώδεις.
Ο Ηρακλής
Στη σφαίρα της ελληνικής μυθολογίας, ο Ηρακλής αναδεικνύεται ως θεϊκός ήρωας με «μεσσιανικές» ιδιότητες.
Ο γιος του Δία, ο Ηρακλής ανέλαβε μια σειρά από δώδεκα άθλους για να εξιλεωθεί για τις αμαρτίες του και να πετύχει την αθανασία. Οι ανιδιοτελείς πράξεις δύναμης, το θάρρος και η θυσία του είχαν βαθιά απήχηση στους αρχαίους Έλληνες, που τον έβλεπαν ως σύμβολο ελπίδας και ανθεκτικότητας.
Διαβάστε επίσης Οι Άθλοι του Ηρακλή. Αποσυμβολισμός
Η ιστορία του Ηρακλή υπογραμμίζει την καθολική ανθρώπινη επιθυμία για λύτρωση και την πίστη σε μια ανώτερη δύναμη που μπορεί να μας οδηγήσει σε δύσκολες στιγμές.
Αντικείμενα ή ζώα
Η έννοια των «Μεσσίων» στην αρχαιότητα επεκτάθηκε επίσης πέρα από τα άτομα, με ορισμένους αρχαίους πολιτισμούς να αποδίδουν θεϊκές ιδιότητες σε ορισμένα αντικείμενα ή ζώα.
Για παράδειγμα, στην αρχαία Αίγυπτο, ο ταύρος Apis θεωρούνταν «μεσσιανική» φιγούρα, που πιστεύεται ότι ενσαρκώνει τον θεό Ptah. Αυτός ο ιερός ταύρος θεωρήθηκε ως αγωγός μεταξύ του θεϊκού και του θνητού βασιλείου, προσφέροντας ευλογίες και προστασία στους ανθρώπους.
Ομοίως, στην αρχαία Περσία, το φτερωτό λιοντάρι γνωστό ως Lamassu θεωρούνταν προστατευτική θεότητα, που φύλαγε παλάτια και ναούς. Αυτές οι απτές αναπαραστάσεις του θείου χρησίμευαν ως πηγές παρηγοριάς και έμπνευσης σε αβέβαιες εποχές.
Οι «Μεσσίες» της Αρχαιότητας
Η γοητεία για «Μεσσίες» της αρχαιότητας έγκειται στην ικανότητά τους να παρέχουν ελπίδα και επιβεβαίωση σε περιόδους απόγνωσης. Ενσαρκώνουν την ανθρώπινη λαχτάρα για απελευθέρωση από τα βάσανα, την αδικία και την αβεβαιότητα.
Διαβάστε επίσης: Ο σωτήρας είναι ήδη εδώ και βρίσκεται μέσα μας
Είτε πρόκειται για πραγματικά ιστορικά πρόσωπα, είτε για μυθικούς ήρωες, είτε για ιερά ζώα και αντικείμενα, αυτοί οι «Μεσσίες» της αρχαιότητας συνεχίζουν να μας συναρπάζουν και να προσφέρουν ματιές στη συλλογική συνείδηση των αρχαίων πολιτισμών.
Καθώς εξερευνούμε τις ιστορίες για «Μεσσίες», αντιλαμβανόμαστε ότι πάντα υπήρχε η λαχτάρα για σωτηρία, ευλογία, λύτρωση, για ένα καλύτερο μέλλον που υπερβαίνει τον χρόνο. Είτε πρόκειται για κανονικούς και θνητούς ανθρώπους, είτε για θεούς και ημίθεους, η ανάγκη για έναν «ήρωα» δεν έσβησε ποτέ και, προφανώς, θα συνεχίσει να υπάρχει.
diadrastika / Image by tomert from depositphotos.com
